Ödenen vergilerin kazanılan gelir miktarıyla birlikte arttığı bir gelir vergisi toplama yöntemidir. Dikey eşitliğin ardındaki itici prensip, daha fazla vergi ödeyebilenlerin ödeyemeyenlere göre daha fazla katkıda bulunması gerektiğidir.
Bu, benzer gelir ve varlığa sahip bireylerin aynı miktarda vergi ödemesi gerektiği yatay eşitlikle karşılaştırılabilir.
Bir vergi sisteminin adaleti, vergi yükünün nüfus arasında adil bir şekilde dağıtılıp dağıtılmadığını gösterir. Ödeme gücü ilkesi, bir bireyin ödediği vergi miktarının, verginin bireyin zenginliğine göre yaratacağı yük düzeyine bağlı olması gerektiğini belirtir. Ödeme gücü ilkesi, dikey ve yatay eşitlik olmak üzere iki adalet ve eşitlik kavramına yol açar.
Dikey eşitlik, orantılı veya artan oranlı vergi oranları yoluyla, daha yüksek gelire sahip kişilerin daha fazla vergi ödemesi gerektiği ilkesini yönlendirir. Orantılı vergilemede ödenen vergi miktarı doğrudan gelirle birlikte artar. Efektif ortalama vergi oranı gelire göre değişmediğinden herkes gelirinin aynı oranda vergisini öder.
Bir Örnek
Dikey eşitlik örneğine göre, ayda 100.000 TL kazanan bir vergi mükellefini ve ayda 50.000 TL kazanan bir vergi mükellefini düşünün. Vergi oranının sabit ve %15 oranında orantılı olması durumunda, yüksek gelirli kişi söz konusu vergi yılı için 15.000 TL vergi ödeyecek, düşük gelirli vergi mükellefi ise 7.500 TL vergi yükümlülüğüne sahip olacaktır. Tüm gelir tutarlarına aynı oran uygulandığında, daha fazla kaynağa sahip veya daha yüksek gelir düzeyine sahip olan bireyler, daha düşük gelirli kişilere göre her zaman dolar cinsinden daha fazla vergi ödeyecektir.
Artan Oranlı Vergilendirme
Artan oranlı vergilendirme, insanların gelirlerinin kendilerine yerleştirdiği vergi dilimine göre vergi ödediği vergi dilimlerini içerir. Her vergi dilimi farklı bir vergi oranına sahip olacak ve daha yüksek gelir dilimleri en yüksek yüzdeleri ödeyecek. Bu vergilendirme sistemi altında, efektif ortalama vergi oranları gelir arttıkça artar, böylece zenginler gelirlerinin en düşük gelir diliminde olduğunu beyan eden kişilere göre gelirlerinin daha yüksek bir kısmını vergi olarak öderler. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde 100.000 ABD Doları kazanan tek bir vergi mükellefinin üst marjinal vergi oranı 2019 itibarıyla %24’tür.
Vergi yükümlülükleri %18,17’lik efektif vergi oranı için 18.174,50 $ olacaktır. Yıllık geliri 50.000 ABD Doları olan tek bir vergi mükellefi için en yüksek marjinal vergi oranı %22’dir.
Bu durumda, bu vergi mükellefi %13,73’lük efektif vergi oranı için 6.864 $ ödeyecektir.
Bir vergilendirme sisteminde adaleti ölçmek için kullanılan diğer ölçüt, benzer ödeme gücüne sahip kişilerin ekonomiye vergi olarak aynı miktarda katkıda bulunması gerektiğini belirten yatay adalettir. Bu düşüncenin arkasında yatan temel, aynı gelir grubundaki kişilerin topluma katkı kapasitelerinin eşit olması ve dolayısıyla aynı düzeyde gelir vergisi uygulanarak aynı muameleye tabi tutulması gerektiğidir. Örneğin, iki vergi mükellefi 50.000 dolar kazanıyorsa, her ikisi de aynı servete sahip olduğundan veya aynı gelir diliminde yer aldığından, her ikisi de aynı oranda vergilendirilmelidir. Ancak boşlukların, kesintilerin ve teşviklerin olduğu bir vergi sisteminde yatay adaleti sağlamak zordur; çünkü herhangi bir vergi indiriminin sağlanması, benzer bireylerin fiilen aynı oranı ödememesi anlamına gelir.
Yorumlar kapalı.