Sanayi devleri kayıp bildirdi

2024 yılı, ekonomik zorlukların sanayi sektörü üzerinde önemli etkiler yarattığı bir dönem olarak kayıtlara geçti. Sanayi devlerinin satışları düşüş gösterirken, kârlarında da belirgin bir azalma yaşandı. Özellikle sanayi firmalarının özkaynakları %31.6 oranında artış göstermesine rağmen, toplam borçlarındaki artış ise %45.1’e ulaştı. Türkiye’deki 500 büyük sanayi kuruluşundan 152’si zarar bildirdi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’na göre, üretimden satışlarda en büyük firma, 651.6 milyar lira ile yine Tüpraş oldu. İkinci sırada 356 milyar lira ile Ford Otomotiv ve üçüncü sırada 201.6 milyar lira ile Star Rafineri yer aldı.

TOPLAM BORÇ 5.8 TRİLYON LİRA

Araştırmanın sonuçlarına göre, 2024’te İSO 500’ün aktif toplamı %37.7 artışla 12.1 trilyon liraya ulaştı. Dönen varlıklar %31.7 oranında artarak 5.4 trilyon liraya, duran varlıklar ise %43 artışla 6.7 trilyon liraya yükseldi. Özkaynakları %31.6 artışla 6.3 trilyon liraya ulaşan şirketlerin toplam borcu ise 5.8 trilyon liraya çıktı. Üretimden satışlar 2024’te %36.3 artışla 8.7 trilyon TL’ye ulaştı ancak yıllık ortalama yurt içi üretici fiyatları endeksi ile düzeltildiğinde, reel olarak %3.4’lük bir düşüş yaşandı. İSO 500’ün faaliyet kârı 2024’te %31.6 azalarak 641 milyar TL’ye geriledi. Kâr eden şirketlerin dönem kârı %27.5 oranında düştü, zarar edenlerin dönemi zararları ise %131.2 artış gösterdi. Böylece İSO 500’ün vergi öncesi kâr ve zarar toplamı %58.5 düşüşle 267 milyar TL’ye geriledi.

152 kuruluş zarar açıkladı

İSO 500’ün satış kârlılığı oranı, 2024’te %8.6’dan %2.6’ya geriledi. Bu oran, son 10 yılın ortalaması olan %7.1’in altında kaldı. Zarar eden firma sayısı 96’dan 152’ye yükseldi. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr/zarar büyüklüğüne göre zarar eden firma sayısı 10’dan 19’a çıktı.

‘Bedeli artık sanayi ödememeli’

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayinin enflasyona karşı üzerindeki sorumluluğu yerine getirdiğini belirterek, “Kendimizden kaynaklanmayan bir enflasyon oranının yüksekliğinin bedeli yüksek faiz olarak bize gelmektedir.” şeklinde konuştu. Bahçıvan, “Paraya en çok ihtiyacı olan sektör sanayidir. Enflasyonu düşürme çabası içindeyiz, fakat bu bedeli artık sanayi ödememeli.” ifadelerini kullandı.

Kazanılan kâr finansmana gitti

İSO 500’ün kârlılık bileşenlerine bakıldığında, 2024 yılında 35.2 milyar TL’lik net kambiyo zararı kaydedildi. İSO 500 şirketleri kambiyo ve enflasyon düzeltmesi dışındaki diğer gelirlerden 402 milyar TL’lik net kâr elde etti. Faaliyet kârı 640.8 milyar dolara ulaştı, finansman giderlerinin tutarı ise 618.9 milyar dolar oldu. Finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı %96.6’ya yükseldi ve bu oran, 2014-2023 ortalaması olan %60.1’i geride bıraktı.

İlk 10’a iki yeni isim katıldı

Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nda ilk üç kuruluş farklılık göstermedi. Geçen yıl beşinci sırada yer alan Toyota, bu yıl dördüncü sırada yer aldı. Dördüncü sırada bulunan İstanbul Altın Rafinerisi de bu yıl beşinci sıraya yükseldi. Ayrıca, 2024’te İSO 500’ün ilk 10’unda iki yeni firma yer aldı: İskenderun Demir Çelik ve Hyundai Motor Türkiye Otomotiv.

Devreden KDV yükü 85 milyar TL

İSO 500’ün devreden Katma Değer Vergisi (KDV) tutarı %26.9 artarak 85 milyar liraya yükseldi. 2022’de bu tutar 48.9 milyar lira, 2023’te ise 66.7 milyar liraydı. Erdal Bahçıvan, bu artışın enflasyonun altında kalması açısından olumlu bir tabela sunduğunu, ancak sanayi kuruluşlarının devlete sıfır faizle borç vermesinin önemli bir yük olduğunu belirtti.