“Türkiye Ekonomisi 2025’in İlk Çeyreğinde Beklentinin Altında Büyüdü: Sanayi Daraldı, Tüketim Yavaşladı”

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025 yılı 1. Çeyrek gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Buna göre, %2,30 büyümesi beklenen GSYİH, 2025’in ilk çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 1büyüdü. Çeyreklik bazda büyümenin 1,4 olması bekleniyordu. 2024 yılının ilk çeyreğinde GSYİH yıllık bazda yüzde 5,4, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 3 olarak açıklanmıştı. 

GSYH’nin birinci çeyrek değeri 12 trilyon 125 milyar 173 milyon TL, dolar bazında 335 milyar 504 milyon olurken Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 1,37 Trilyon dolar oldu.

Verinin alt kalemleri incelendiğinde; 

Yıllık bazda, Büyüme kompozisyonunda ithalat %3 ‘lük artışla en büyük kaleme sahip. İhracatta 0,01 daralma var. Net ihracat ilk çeyrekte büyümeyi 0,6 puan aşağı çekmiş. İthalattagözlemlenen bu artış kur etkisinden kaynaklanıyor. TL’nin ihracatı destekleyecek kadar değer kaybetmemesi, Küresel ticarette yaşanan gelişmeler Avrupa ekonomisindeki yavaşlama ihracatın zayıflamasına neden olurken büyümeüzerinde olumsuz etki yaratıyor. Bir önceki çeyrekle kıyaslandığında daha pozitif bir görünüm söz konusu, bir önceki çeyreğe göre mal ve hizmet ihracatında 3,9’luk artış, ithalatında %1,1 gerileme söz konusu.

Sanayi sektöründe yıllık daralma %1,8, İstihdam ve hacim endekslerindeki düşüş ve halka açık sanayi şirketlerinin ilk çeyrek bilançoları sanayide gerilemeye işaret ediyordu fakat daralma beklentinin üzerinde gerçekleşti. 2024 Yılının son çeyreğinde 1,4 büyüyen sanayi, bu çeyrekte -2,4’e geriledi. Stokların gerilemesi büyüme üzerinde 0,3 negatif etki yaratıyor. Stoklardaki düşüş imalattaki daralmaya paralelolarak sanayii şirketlerinin üretimden çok stokları eritmeye yöneldiğini gösteriyor. 

Hizmetler sektöründeki yavaşlama enflasyonda katılık yaratan önemli bir etkendi. Bir önceki çeyrekte 3,2 olan hizmetler sektörü büyümesi 1,3’e gerileyerek Merkez Bankası’nın beklentilerini karşılıyor. 2. Çeyrekte zayıflamanın daha güçlü gerçekleşmesi bekleniyor. 

Tarımda yaşanan zirai don ve ithalata bağlı tarım politikaları, tarım sektöründe %2 ‘lık bir gerilemeye neden oldu. 

Tüketime dayalı büyümeye devam eden Türkiye ekonomisineen yüksek katkı hane halkından geliyor Hane halkı tüketimi yıllık bazda %1,6 oranında artmış. Ocak ayında yapılan güncellemelerle birlikte ücretlerde %44’e yakın bir artış var Ücretlerdeki artışa rağmen, hane halkı nihai tüketim harcamaları geçen yılın aynı döneminde %3,9’dan %2’nin altına geriledi. Bir önceki çeyreğe göre bakıldığında ise çeyreklik bazda GSYİH %1 artarken hane halkı tüketimi 0,4 gerilemiş. Önümüzdeki çeyrekte tüketim harcamalarının daralmaya devam etmesi bekleniyor. Tüketimdeki ivme kaybı faiz indirimi için TCMB’nin elini güçlendiriyor.

İnşaat sektörünün büyümesi 2025 yılının birinci çeyreğinde yüzde 7,3 artarken, yatırım harcamaları 2024’e göre 2,1 artmış fakat Çeyrekten çeyreğe bakıldığına yatırım harcamalarında 1,4’lük bir daralma olduğu görülüyor. Yüksek finansman giderlerinin etkisi ve küresel piyasalardaki belirsizliğin artması yatırım harcamalarının daralmasında etkili oluyor. 

Ekonomik aktivitede yavaşlama istihdam verilerine de yansıyor. Nisan ayında istihdam edilen kişi sayısı 316.000 kişi daralmış. İstihdam oranı 0,5 puan gerileyerek %48,8 oldu. TÜİK’in açıkladığı işsizlik verisi Nisan ayında %8,6 oldu, 2024 Nisan’ında veri 7,9 olarak açıklanmıştı. Geniş tanımlı işsizlik rekor seviyeye ulaşmış görünüyor. Genç nüfusun işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,4 artarak 15,7 oldu. Atıl iş gücü %32,2

Ücretlilerin ekonomiden aldığı pay 1. Çeyrekte %43,7 oldu. Enflasyon etkisi ücretlerde artışın ekonomideki payını arttırarak son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaşmasına neden oldu.