Nurdan Şahin Yazdı: SİGORTA SEKTÖRÜ 2024 YILINA BAKIŞ ve 2025 YILI BEKLENTİLERİ

FİNANS SEKTÖRÜ 2024-2025

Küresel finans sektörü, bankacılık, sigorta, varlık yönetimi ve sermaye piyasaları gibi çeşitli alanları kapsayan geniş bir yapıya sahip 2024 yılı itibarıyla, bu sektörün toplam büyüklüğünü kesin bir rakamla ifade etmek zordur ancak dünya genelindeki bankaların toplam varlıklarının yaklaşık 180 trilyon ABD doları seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir.

Küresel finans sisteminin önemli bir bileşeni olan sigorta sektörü, sistemde istikrar sağlayıcı bir rol oynamaktadır. Sektör, kaynakların ekonomiye aktarılmasını sağladığı gibi oluşacak zararları tazmin ederek verimliliğin bozulmasını engelleyen bir yapıya sahiptir ve bu nedenle ülke ekonomileri açısından önemi artmaktadır. Sigorta sektörünün küresel çapta büyüklüğü 2023 yılında 7,2 Trilyon dolara ulaştı. Hayat dışı prim hacminin 2024’te 4,6 trilyon ABD dolarına ve 2025’te 4,8 trilyon ABD dolarına ulaşması öngörülürken. Hayat sigorta pazarının ise 2024 yılı sonuna kadar yüzde 2,9 prim büyümesi ve 3 trilyon ABD doları toplam prim havuzuna ulaşması bekleniyor.

Ekonomik gelişmeler dünyada finans sektörüne olan güvenin zayıflamasına neden oluyor. Türkiye için açıklanan verilere baktığımızda 2024 Yılının Kasım ayında Finansal Hizmetler Güven Endeksi bir önceki aya göre 6 puan artarak 173,6 seviyesine yükseldiğini görüyoruz.

Aynı dönemde sektör sınıflamasına göre “Finans ve Sigorta Faaliyetleri” sektöründe güven endeksleri alt sektörler itibarıyla değerlendirildiğinde, (bir önceki aya göre);

• Finansal Hizmet Faaliyetleri (sigorta ve emeklilik fonları hariç)” sektöründe 6,6 puanlık artış,
• Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Fonları (zorunlu sosyal güvenlik hizmetleri hariç) 0,5 düşüş kaydedilmiş

SİGORTA SEKTÖRÜ KÜRESEL GÖRÜNÜM VE RİSKLER

Geçtiğimiz yıl Jeopolitik riskler, COVİD 19 salgınının ekonomiler üzerinde yarattığı etkinin devam etmesi ve enflasyon küresel çapta büyümeyi olumsuz etkiledi.2023 yılında küresel büyüme %3,1 olarak gerçekleşti. 2024 ve 2025 yıllarında sırasıyla 3,2 ve 3,3 büyüme bekleniyor.2023 yılında daralan büyümeyle birlikte küresel enflasyon, iklim değişikliği ve dijitalleşmenin getirdiği yenilikler sigorta sektörünü önemli ölçüde etkilemiştir. Buna rağmen küresel çapta toplam prim üretimi 2023 yılında %2,8 reel büyüme kaydederek (hayat- hayat dışı) 7,2 trilyon ABD doları oldu

2022 yılında dünya genelinde sigorta şirketleri tarafından üretilen prim 6,78 trilyon Amerikan doları olmuştu. 2023 yılında hayat dışı sigorta primleri (örneğin, konut, araç sigortaları) reel olarak (enflasyondan arındırılmış şekilde) %3,9 arttı.

Her geçen gün hayatımızı daha fazla tehdit eden iklim değişikliğiyle mücadelede en önemli aktörlerden biri de sigortacılık sektörüdür. 2023 yılında dünyada 380 milyar ABD doları ekonomik kayıp yaşanmıştır.

Son altı yılda ilk kez, dünya genelinde doğal afetlerden kaynaklanan sigortalı kayıplar 100 milyar doları aştı. Kayıplar on milyar doları aşan büyük hasarlardan değil, doğal afetler sonucu oluşan daha küçük hasarların toplamından oluşuyor. 2023 yılında doğal afetlerden kaynaklanan sigortalı hasarların toplamı 118 milyar ABD dolarını buldu, önümüzdeki yıllarda ortalama yıllık %5-7 oranında artmaya devam etmesi bekleniyor.

Küresel çapta doğal afetlerden kaynaklanan ekonomik kayıplar 2023 yılında 357 milyar ABD dolarına ulaştı ancak bu kayıpların yalnızca %35’i sigortalıydı ve %65 oranında, yani 234 milyar ABD doları tutarında sigortasız kayıp hesaplandı. Bu boşluk özellikle Orta Doğu, Afrika ve Asya ülkelerinden kaynaklanıyor.

Türkiye ve Suriye’deki depremler de ekonomik kayıplar ve sigortalı kaybı açısından sektörü olumsuz etkilemiştir.

Küresel iklim değişikliğinin etkileri arttıkça iklim değişikliğiyle mücadelede sigorta sektörünün önemi artacaktır ancak tüketiciler açısından artan enflasyonla birlikte prim fiyatlarının yükselmesi sigorta maliyetlerinin karşılanmasını zorlaştırıyor. Sigorta şirketlerinin artan hasar maliyetleri primleri etkileyen önemli bir unsur. Doğal felaketler arttıkça sigorta primleri yükselmeye devam edecektir. Görünürde sigorta primlerinin artışı, sigorta şirketlerinin kârlılığını artırsa da tüketiciler için daha fazla mali yük oluşturuyor. Özellikle gelir artışı ve enflasyonu aşan prim artışları, tüketicilerin sigorta hizmetlerine erişimini sınırlandırıyor.

Deloitte tarafından yayınlanan ve sigortacılık sektörüyle ilgili 2025 yılı beklentilerini içeren rapora göre küresel olarak, sigorta şirketlerinin öz sermaye getirisinin 2024 sonunda %10, 2025 yılında ise %10,7 seviyesine yükselmesi bekleniyor. Aynı raporda sigorta primlerinin 2024’te %3,3 oranında artacağı öngörülmüş. Prim hacmindeki artışın %75 oranında gelişmiş pazarlar tarafından sağlanması bekleniyor. Gelişmiş piyasalarda 2025’e kadar hayat sigortası primlerinin %1,5 artması beklenirken, Çin, Hindistan ve Latin Amerika gibi gelişmekte olan piyasalarda hayat sigortası primlerinin 2024 yılında %7,2 ve 2025 yılında %5,7 oranında artacağı tahmin ediliyor.

PWC tarafından yayınlanan sigorta sektörü raporu 2025 yılı ve sonrası için tahminler içeriyor. Raporda 2025 yılı için fırsatlar şöyle sıralanmış.

1. Hasar Maliyetlerinin Azalması:
2. Prim Artışları ve Yatırım Getirileri:
3. Kârlılık Beklentileri:
4. Prim Hacmindeki Artış:

TÜRKİYE’DE SİGORTA SEKTÖRÜ (2023-2024)

Türkiye dünyanın 17. büyük ekonomisi olmasına rağmen sigortacılık alanında 30.sırada yer alıyor. Türkiye’de sigorta sektörü 15 milyar dolarlık bir ekonomik büyüklüğe ve 200 bin kişilik istihdama sahip. OECD ortalamasında kişi başı prim ödemesi 3 bin doları aşarken, Türkiye’de bu rakamın 150 dolar civarında Türkiye 2023 yılında dünya sigortacılık sıralamasında 22 milyar dolar prim üreterek 30. Sırada yer aldı.

Türkiye Sigorta Birliği tarafından hazırlanan strateji raporuna göre 2024 yılında 299 milyar liralık prim üretimi hedeflenmiş. KPMG Türkiye tarafından yayınlanan ‘’Sigorta Sektörel Bakış’’ raporunda 2024 yılının ilk 9 ayında gerçekleşen prim üretimi, 2023 yılının toplam üretimini geride bırakmış görünüyor. TSB’nin Strateji Programı Raporu’nda penetrasyon oranının yüzde 3,36’ya çıkarılması öngörülmüş. (Daha iyimser bir senaryoya göre ise 321 milyar TL prim üretimi ve yüzde 3,59 penetrasyon oranı tahmin ediliyor.) BES sözleşme adedi 2020-2024 arası 8.2 milyon adet öngörülürken TSB’nin 2024 yılı hedef sözleşme adedi 10. 7 milyon olarak belirlenmiş.

27.11.2024 TSB tarafından yayınlanan veriye göre sigorta şirketlerinin 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde toplam prim üretimi geçen yılın aynı ayına göre %73,1 artarak 640.

PRİM ÜRETİMİ.	TL (MİLYAR)	%
2023 YILI TOPLAM PRİM ÜRETİMİ	486	105
2023/9 PRİM Ü Tarihinde RETİMİ	328
2024/9 PRİM ÜRETİMİ	571	73,8
2024 YILI HEDEF PRİM ÜRETİMİ	299
2023 YILI HAYAT DIŞI PRİM ÜRETİMİ	429	108
2024/9 HAYAT DIŞI PRİM ÜRETİMİ	501,1	73,6
2023 YILI TOPLAM MALİ KAR	19.891	57%
2023 HAYAT DIŞI MALİ KAR	5.2	2%

Rapora göre 6 Şubat 2023’te meydana gelen, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen Depremde oluşan hasardan dolayı sanayi şirketlerinin 19 milyon dolarlık tazminat talepleri olmuş. Bu rakam 1999 Gölcük depreminin 6 katına denk geliyor.

• 2024 yılı Ocak -Eylül döneminde en çok prim üretilen branş, %30 ile Kara Araçları Sorumluluk branşı oldu. 2023 yılının Ocak -Eylül döneminde ise Kara Araçları Sorumluluk branşının payı %28,5 olarak gerçekleşmişti.
• 2024 yılının 3. Çeyreğinde, %12,7 Pazar payı ile ilk sırada Türkiye Sigorta yer aldı.
• 2024 yılı 3.Çeyrek sonuçlarına göre halka açık hayat dışı sigorta şirketlerinin pazardaki toplam payı %29 seviyesinde gerçekleşti.
• Toplam Sigortalı Adedi: 67,5 milyon kişi
• Hayat Dışı Sigortalı Adedi: 34,8 milyon kişi
• Hayat şirketlerinin sigortalı adedi: 32,7 milyon kişi
• 2024 Yılının Ocak Eylül döneminde ödenen teminat: 163,5 milyon TL
• 2024 Yılının Ocak Eylül döneminde hayat dışı teminat: 134,2 Milyon TL
• Hayat dışı şirketlerinden kaynaklanan teminat 29,3milyon
• BES Fonları 1,1 trilyon TL’ye ulaştı. Katılımcı sayısı 17 milyon kişi.

2024 yılında ekonomide görülen daralmaya rağmen sigorta sektörü stratejik adımlarla önemli başarılar elde etti. Türkiye Sigorta Birliği Başkanı Uğur Gülen sigorta sektöründe son çeyreğin yenilemeler nedeniyle hızlı büyüdüğünü ifade etti. Gülen, 2024 Yıl sonuna kadar 834 milyar prim üretilmesini bekliyor.

Yangın ve Doğal Afet

Yangın ve doğal afet sigortaları 85,5 milyar TL prim üretimiyle en yüksek paya sahip. Yangın ve doğal afet Branşı %102,41’lik bir artış ve %35,50 oranında reel büyüme kaydetti.

Sağlık

Ocak-Eylül 2024 döneminde Sağlık sektörü 91,4 milyar TL prim üretti. Sağlık branşında reel büyüme 2024 yılının 9 aylık döneminde %32,76 oldu.

Kasko

Toplam prim üretimi %33,57 oranında artarak 76,3 milyar TL’ye ulaştı. Kasko pazarı enflasyon karşısında %10,59 küçüldü.

Trafik

Trafik sigortasında toplam prim üretimi 9 aylık dönemde %67,50 arttı ve 127,4 milyar oldu. Trafik sigortasında reel büyüme %12,3 olarak gerçekleşti.

HALKA AÇIK SİGORTA ŞİRKETLERİNİN PERFORMANSI

Borsa İstanbul’daki volatiliteye paralel olarak Sigorta Endeksi (XSGRT), 2024 boyunca dalgalı bir seyir izledi. Yılın ilk yarısında dikkat çekici bir performans sergileyen XSGRT Endeksinin Ocak ayında 30.000 seviyesinden başladığı hareket 71.000 puan zirvesine kadar sürdürdü.

Sigorta Endeksinin son 2 yıllık performansında artan sigorta primleri ve sigortacıların mevduat faizlerinden elde ettiği yüksek kârlılıklar önemli bir rol oynadı. Özellikle hayat sigortası ve sağlık sigortası gibi zorunlu sigorta türlerinde izlenen Prim artışları, sektörün karlılığını besledi. 

Enflasyonla mücadele sürecinde ekonomideki daralmanın etkisi BİST100 Endeksiyle birlikte XSGRT Endeksinin de 71.000 puan zirvesinden 47.000 puana kadar geri çekilmesine neden oldu. Yükselen genel giderler, ekonomideki daralmayla birlikte otomobil satışlarının azalması, inşaat sektöründe gözlenen gerileme ve reasürans maliyetlerindeki %100’ün üzerindeki artış sektörde baskı oluşturdu.

2024 Yılının sonuna yaklaşırken, Ekim ayında 8600 puan seviyesinde dip oluşturan BİST100, 9700 puana yükselirken Sigortacılık endeksi 47.000 dip seviyesinden 55.000 puana kadar hareket etti. 

Halka açık sigorta şirketlerinin fiyat kazanç, piyasa değeri/defter değeri ve piyasa değerleri

	F/K	PD/DD	PİYASA DEĞERİ
ŞİRKET
AK SİG.	5,88	2,16	9.817 MR.TL
ANA. SİG	4,7	2,06	41.925 mr. TL
RAY. SİG.	41,74	19,83	71.262 mr TL
TUR. SİG.	5,98	2,77	64.000 mr TL
SEKTÖR ORT.	F/K	PD/DD
BIST 100	7,21	1,29
Aritmetik Ort.	14,57	6,71
Ağırlıklı Ort.	8,13	3,63
Medyan	5,93	2,46

ORTA VADELİ PROGRAMDA SİGORTA SEKTÖRÜ (2024-2028) (Kaynak; SDDK)

• Katılım sigortacılığı mevzuat altyapısı ve ekosistemi geliştirilecek, katılım finans esaslarına uyumlu sigortacılık tekniklerinin daha etkin ve şeffaf şekilde uygulanmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilecektir.

 • Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) fon türleri katılımcıların birikimleri için daha fazla katma değer üretecek şekilde yeniden tasarlanacak, devlet katkısı getirilerinin artırılmasını, kesintilerin sadeleştirilmesini sağlayacak düzenlemeler yapılacak ve bu kapsamda, BES’in cazibesi artırılarak sistemdeki fon tutarı ve katılımcı sayısında artış sağlanacaktır.

• Otomatik Katılım Sisteminin (OKS) işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacaktır. 12

• “Tamamlayıcı Uzun Süreli Bakım Sigortası” ihdas edilecektir. • “Afet Yönetimi” alanındaki politika ve tedbirler aşağıda sıralanan politika ve tedbirler;

 • Tüm afet tehlikelerini kapsayacak afet sigortası geliştirilerek yaygınlaştırılacak, zorunlu deprem sigortasının beyanı ve ödemesinin etkin takibi sağlanacaktır.

• Bina tamamlama sigortasının yaygınlaştırılmasına ilişkin çalışmalar yürütülecektir.

 • Sigortanın oto denetim rolü hayata geçirilerek inşaat kalitesinin yükseltilmesini teminen yapı denetim sürecinde yer alan kişi ve kuruluşların mesleki sorumluluk sigortası ve yapı müteahhitlerinin yapı sorumluluk sigortası yaygınlaştırılacaktır.

2025 YILI BEKLENTİLERİ

2025 yılında küresel ekonomik görünümü etkileyecek en önemli faktörler jeopolitik gelişmeler ve Trump’ın ikinci kez başkanlık seçimini kazanması olarak indirgenebilir. Trump’ın olası genişlemeci politikaları ABD enflasyonuyla ilgili beklentileri olumsuz etkiliyor. ABD enflasyonu, FED’in nihai faiz hedefinde belirleyici olması açısından gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomileri için önem teşkil ediyor

ABD’nin 79.Hazine Bakanlığına dünyanın önde gelen jeopolitik ve ekonomik stratejistlerinden biri olarak tanınan ve hedge found yöneticisi Scott Bessent’in atanması küresel piyasalarda Trump’la ilgili endişeyi bir miktar azalttı. Yeni bakanın Trump politikalarını yumuşatması bekleniyor ancak Çin’e ve Avrupa’ya uygulanacak tarifelerdeki belirsizlik küresel ekonomi üzerinde baskı unsuru oluşturmaya devam ediyor.   

Türkiye ekonomisi için gündemin belirleyicisi 2025 yılında yine enflasyon olacak. Kasım ayında gerçekleşen 2024 yılının son enflasyon raporu sunumunda TCMB’nın enflasyon hedefi 2024 yılı için 44, 2025 yılı için %21 olarak güncellendi. Politika faiziyle hedeflenen enflasyon arasında yaklaşık 30 puan bir fark olduğu görülüyor.

Türkiye’de Sigorta Sektörünün finansal varlıklarının önemli bölümü faiz getirili enstrümanlardan oluşuyor. Faiz oranlarının düşmesi varlık fiyatlarını arttıracağı için karlılığa pozitif katkı sağlayacaktır. Enflasyondaki gerileme sigorta primlerindeki artışı sınırlasa da maliyetler üzerinde baskıyı azaltacaktır. Yabancı ve yerli finans kurumlarının analistleri Aralık ayında 100 baz puanla 250 baz puan arasında faiz indirimi bekliyor. İndirim patikasının nihai hedefini enflasyon belirleyecek.

 Kaynaklar: (PricewaterhouseCoopers, Deloitte 2025 global insurance Outlook, İstanbul Ticaret Gazetesi, Fintable, Türkiye Sigortalar Birliği 2023 sektör raporu, Klynveld Peat Marwick Goerdeler (KPMG)Türkiye Sigorta Gazetesi