TCMB’nin analizine göre Türkiye, dünyaya daha çok ürün ihraç ediyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son yayımladığı analizle Türkiye’nin küresel ticaretteki entegrasyonunun güçlendiğini vurguladı. Bu durum, ürün ve ürün-ülke sayısındaki artışla ortaya konuyor.

Bankanın Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü’nde uzman yardımcıları Didem Yazıcı ve Enver Sait Kurtaran tarafından hazırlanan “Türkiye’nin İhracat Çeşitliliği” başlıklı analiz, TCMB’nin blogu Merkezin Güncesi’nde paylaşıldı.

Analizde, küresel ticaretin gümrük vergileri, finansal şoklar gibi jeopolitik olaylardan etkilendiği dönemlerde, ihracatı dar bir ürün veya pazar üzerine yoğunlaştıran ülkelerin daha fazla olumsuz etkilenebileceği ifade edildi. Bu nedenle ihracatta çeşitlilik sağlamanın, bu tür olumsuzluklara karşı ülke dayanıklılığını artırdığı belirtildi.

Türkiye’nin ihracat çeşitliliği, 2013-2024 döneminde yapılan inceleme ile gelişen ülkelerle karşılaştırıldı. 12 haneli GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) ayrımı kullanılarak yapılan hesaplamalarda, 10 bin 487 ürün sayısının 10 bin 810’a yükseldiği görüldü. Ürün-ülke kombinasyonları ise yüzde 40 oranında artarak 167 bin 459’dan 236 bin 864’e ulaştı. Bu durum, Türkiye’nin ihracat ağının daha karmaşık ve dayanıklı hale geldiğine işaret ediyor.

Ancak bu artışın, küresel ölçekteki benzer yükselişle birlikte değerlendirilmesi gerektiği, dolayısıyla Türkiye’nin ihracat çeşitliliğini artırma konusundaki başarısının net olarak bu verilerle anlaşılmayabileceği vurgulandı. Diğer ülkelerin ihracat çeşitliliği gelişimlerinin de dikkate alınması elzem.

Türkiye’nin ihracatının, dünyada gerçekleştirilen ürünlerin yaklaşık yüzde 84’ünü kapsadığı belirtildi. 2013 yılına kıyasla bu oranın yüzde 4,3 arttığı ifade edildi. Ayrıca 2023 verilerine dayanan analizde, Türkiye’nin her 100 pazarın 22’sinde yer alması, 2013’e göre önemli bir iyileşmeyi ortaya koyuyor.

Ürün-ülke sayısının ihracat çeşitliliğinin göstergesi olduğu ancak aynı zamanda ihracat dağılımını tam anlamıyla yansıtmadığı ifade edildi. Yüksek ürün ve ülkelerde çeşitlilik olmasına rağmen, belirli alanlarda yoğunlaşmalar olabileceği bildirildi.

İhracatın Dengesinin Önemi

Türkiye’nin ihracatındaki ilk 10 ürün, ilk 10 ülke ve ürün-ülke ikilisi gibi yoğunlaşmaların hesaplandığı analizde, Türkiye’nin hem ürün hem ülke düzeyinde en az yoğunlaşma gösteren ülkelerden biri olduğu ifade edildi. Düşük yoğunlaşma endeksi, Türkiye’nin ihracatındaki dengenin sağlandığını göstermektedir.

Türkiye’nin ihracatı, belirli bir ürün kategorisine veya ürün-ülke kombinasyonuna yüksek oranda bağlı olmadığını, bunun da iyi bir çeşitlilik performansını gösterdiğini ortaya koyuyor. Analizde, Türkiye’nin ihracatındaki ortalama büyümenin yanı sıra yeni pazar ve düzeydeki genişlemelerin yeterince katkıda bulunduğu yer aldı.

Özetle, Türkiye’nin ihracatındaki ürün ve ülke çeşitliliğinde artış olduğu, sonuç olarak daha dayanıklı bir ihracat yapısına ulaşıldığı belirtiliyor. Dış şoklara karşı direnci artıran dengeli bir ihracat dağılımının önemi vurgulandı.