Cari açıkta rekor, şaşırılmış hedefler, 19 Mart operasyonunun etkisinin 4-5 gün sürmediği gerçeği…

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “yakında cari fazlayı konuşacağız” ifadeleri, Merkez Bankası’nın açıkladığı nisan ayı ödemeler dengesi verileri ile çelişti. Cari açık, son iki yılın rekorunu kırdı. Ayrıca, Merkez Bankası rezervlerinde ve yabancı yatırım portföylerinde kayıplar son derece dikkat çekici boyutlara ulaştı. 19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne gerçekleştirilen siyasi ve yargısal operasyonların etkileri, nisan verilerine net bir şekilde yansıdı.

Ekonomik gelişmelerin derinlemesine incelendiği yazıda, ANKA Haber Ajansı’ndan Zülfikar Doğan, yaratılan sarsıntıların ve yılsonu hedeflerinin nasıl tehdit altında olduğunu detaylandırdı:

Bakan Şimşek’in “yakında cari fazlayı konuşacağız” açıklamasının üzerinden çok geçmeden, Merkez Bankası’nın nisan ayı ödemeler dengesi rakamları, cari açıkla ilgili endişeleri artırdı. Nisan ayı sonunda 20,3 milyar dolara ulaşan cari açık, Orta Vadeli Program’da (OVP) 2025 yılı için öngörülen 28,6 milyar dolarlık hedefin üçte ikisini şimdiden aşmış durumda. Bu, yıl sonu cari açık hedefinin tutmayacağının ve önemli bir sapma yaşanacağının sinyallerini veriyor.

19 Mart’da başlatılan siyasi operasyonlar sonrası İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve CHP’li ilçe belediye başkanları ile bürokratlar ve iş insanlarına yönelik yapılan hamlelerin, mart ayı ödemeler dengesindeki ilk etkileri belirmeye başlamıştı. Nisan rakamları ise bu etkilerin devam ettiğini ve rezerv kaybı ile yabancı yatırımcı çıkışlarında son yılların rekorlarının kırıldığını ortaya koyuyor.

MERKEZ BANKASI REZERVLERİNDE BÜYÜK KAYIP: 25 MİLYAR DOLAR ERİDİ

19 Mart operasyonlarının ardından yerli yatırım sermayesinin yurtdışına kaçışı hızlanarak devam ediyor. Nisan ayında, yurtiçi yerleşik yatırım sermayesinin yurtdışına çıkışı 7,9 milyar dolara yükseldi. Yabancı yatırımcıların nisan ayında gerçekleştirdiği 10,9 milyar dolarlık portföy çıkışı, 1991 yılına göre son 34 yılın en büyük aylık yabancı yatırım çıkışı olarak kayıtlara geçti.

CARİ AÇIKTA BEŞ YILIN EN YÜKSEK TUTARI

Nisanda geçen yıl ile karşılaştırıldığında cari açık iki kat artmış durumda; 4,8 milyar dolardan 7,9 milyar dolara fırladı. Bu rakam, bu yılın şubat ve mart aylarındaki 4,2 milyar dolarlık cari açık ile kıyaslandığında da önemli bir artış gösteriyor. Nisan ayındaki cari açık, 2023 şubatından bu yana en yüksek seviyeye ulaşmış durumda.

19 MART’IN ETKİLERİ DEVAM EDİYOR

Merkez Bankası rezervlerinde nisan ayında 24,9 milyar dolarlık bir kayıp gerçekleşirken, 19 Mart operasyonlarının hemen sonrasında yaşanan panik durumunun sebep olduğu rezerv kaybı, 40 milyar doları aşmak üzere. Bu durumu durdurmaya yönelik alınan kararlar ile ’19 Mart etkisi 4-5 gün sürdü’ ifadesinin gerçeği yansıtmadığı, nisan rakamlarıyla da açıkça görülüyor.

İSRAİL-İRAN GERİLİMİ FİYATLARI ŞİMŞEK GİBİ ARTIRIYOR

İsrail’in İran’a yönelik saldırıları, bölgedeki sıcak savaş ortamı ile birlikte küresel petrol ve doğalgaz fiyatlarında yükselişlere yol açtı. Petrol varil fiyatı 80 dolara yaklaşırken, savaşın uzaması olası fiyat artışlarını artıran bir faktör haline geldi. Bu durum, Türkiye’nin enerji ithalat faturasını daha da yükseltecek ve cari açık hedeflerini olumsuz etkileyebilir.

Sonuç olarak, nisan ayında enerji ve altın hariç 1,9 milyar dolarlık cari açık verilmesi, önümüzdeki aylarda cari açıkta artış getirecektir. Yükselen ithal enerji maliyetleri, akaryakıt fiyatlarına daha sık ve yüksek oranlı zamları beraberinde getirecektir; bu durum da enflasyonu yeniden artırabilir.