İsrail’in Suriye’deki Amacı Ne?

İsrail neden Suriye’ye saldırıyor
İsrail’in 2011’de başlayan Suriye iç savaşından bu yana Suriye topraklarına zaman zaman gerçekleştirdiği hava saldırıları, bölgesel jeopolitik dengeler açısından önemli bir inceleme konusudur. Bu saldırılar, uluslararası hukuk, egemenlik ilkesi ve bölgesel güvenlik perspektifinden tartışmalı olmakla birlikte, İsrail’in uzun vadeli güvenlik stratejilerinin bir parçası olarak değerlendirilmektedir. Bu yazı, İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırılarını; güvenlik endişeleri, İran etkisi, Hizbullah’ın varlığı ve caydırıcılık stratejileri bağlamında akademik bir çerçevede incelemekte fayda vardır

1. İran ve Hizbullah Faktörü

İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırılarının en temel nedeni, İran’ın bu ülkedeki askeri ve lojistik varlığıdır. 2011 sonrası Esad rejimini desteklemek için Suriye’ye yerleşen İran Devrim Muhafızları ve ona bağlı milis güçler (örneğin Fatimiyyun Tugayı, Zeynebiyyun Tugayı), İsrail tarafından “stratejik tehdit” olarak değerlendirilmektedir.

Aynı şekilde İran destekli Lübnan Hizbullahı da, Suriye iç savaşı sırasında Esad rejimiyle ittifak kurmuş ve Suriye topraklarında geniş bir faaliyet alanı elde etmiştir. İsrail, Hizbullah’ın güney Suriye’de (özellikle Kuneytra ve Dera bölgelerinde) mevzilenmesini, ikinci bir cephe açma riski olarak görmektedir.

Bu nedenle İsrail’in saldırıları, çoğunlukla İran’ın Suriye’de kurduğu silah depolarını, füze sevkiyatlarını ve askeri üslerini hedef almaktadır.

2. “Kırmızı Çizgi” Doktrini ve Caydırıcılık

İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırılarında uyguladığı temel strateji “kırmızı çizgi doktrini”dir. Bu doktrin, özellikle şu durumlarda devreye girmektedir:
• Gelişmiş silah sistemlerinin Hizbullah’a transfer edilmesi,
• İran’ın Golan Tepeleri yakınlarında kalıcı askeri üs kurması,
• İsrail topraklarına yönelik doğrudan tehdit algısı oluşması.

Bu saldırılar, doğrudan savaş ilanı niteliğinde olmayıp cerrahi saldırılar (surgical strikes) şeklinde yürütülmektedir. Böylece İsrail, bölgesel bir savaşa girmeden caydırıcılığını sürdürmeye çalışmaktadır.

3. Rusya ve Uluslararası Dengeler

Suriye hava sahası 2015’ten bu yana büyük oranda Rusya’nın kontrolü altındadır. Buna rağmen İsrail’in Suriye içindeki hedeflere saldırı düzenlemesi, Tel Aviv ile Moskova arasında kurulan “çatışmasızlık mekanizması” sayesinde mümkün olabilmektedir. İsrail, saldırılar öncesi Rusya’yı bilgilendirmekte ve çoğu zaman S-400 hava savunma sistemlerinin devreye girmediği gözlemlenmektedir.

Bu durum, İsrail’in bölgesel çıkarlarını, uluslararası dengeleri gözeterek yürüttüğünü ve büyük güçlerle doğrudan çatışmaya girmemeye özen gösterdiğini göstermektedir.

4. Suriye’nin Yanıt Verememesi

Suriye rejimi, iç savaşın yıkıcı etkileri, ekonomik çöküş, askeri kapasitenin zayıflaması ve ülke topraklarının önemli bir bölümünde kontrolü kaybetmiş olması nedeniyle peşine colani geçici hükümeti Suriye de belirsizliği getirdi. İsrail’in saldırılarına etkin bir karşılık verememektedir. Bu durum, İsrail’in operasyonel özgüvenini artırmakta ve saldırıların sıklığını artırmasına olanak sağlamaktadır.

Sonuç

İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırıları, salt bir çatışma eyleminden ziyade, kapsamlı bir güvenlik ve caydırıcılık stratejisinin parçası olarak görülmelidir. Bu saldırılar, İran’ın bölgedeki etkisini sınırlama, Hizbullah’a gelişmiş silahların ulaşmasını engelleme ve İsrail’in kırmızı çizgilerinin aşılmasına karşı tepki gösterme amacını taşımaktadır. İsrail, bu stratejiyi uygularken uluslararası dengeleri gözetmekte, ancak uzun vadede bu saldırıların bölgesel istikrar açısından ciddi riskler taşıdığı da bir gerçektir. Zira Suriye topraklarının bir vekâlet savaşı arenasına dönüşmesi, bölgesel barışı daha da zorlaştırmaktadır. Suriye Esed sonrası kurulmak istenen bir oluşum sürecinde bu saldırılar Colani hükümetinin varlığını sorgular olmaktadır . Bu yüzden Colani hükümetinin Suriye’de varlığı ABD ve İsrail in manevralarına kalmış durumda .