Yıllık 23 milyon ton gıda israfının önlenmesi için düğmeye basıldı.

Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) tarafından yayınlanan “2025 Yılı İsraf Raporu”, dünya genelinde gıda israfınınartık kritik bir seviyeye ulaştığını gözler önüne seriyor.

Belirlenen verilere göre, dünya genelinde üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri kaybolur veya israf edilirken, bu durum yıllık olarak küresel ekonomiye yaklaşık 1 trilyon dolarlık bir yük getiriyor.

Birleşmiş Milletler (BM) altında gerçekleştirilen Dünya Gıda Programı (WFP) 2025 Küresel Görünüm Raporu, 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon insanın akut gıda güvensizliği yaşadığı bilgisini veriyor. Bu sayının 2023 yılına göre yüzde 10 oranında arttığı belirtiliyor. Ayrıca, BM Çevre Programı (UNEP), dünya genelinde her yıl yaklaşık 1,5 milyar ton gıda israfı yapıldığını ve her 5 tabaktan birinin çöpe gittiğini ifade ediyor.

Dünya nüfusunun her 11 bireyinden biri yatağa aç girerken, günde 25 binden fazla çocuk açlık ve yetersiz beslenme sorunları nedeniyle hayatını kaybediyor. Küresel ölçekte 783 milyondan fazla insan açlık çekerken, 1 milyardan fazla insanın aşırı kilolu olduğu, yaklaşık 3 milyar kişinin ise fazla kilolu olduğu belirtiliyor ve 2035 yılına kadar dünya nüfusunun yarısından fazlasının aşırı kilolu olması bekleniyor.

Türkiye’de kişiler başına tahmini olarak 102 kilogram yiyecek çöpe atılıyor.

TİSVA’nın verilerine göre, Türkiye’de gıda israfı oldukça yüksek bir seviyeye ulaşmış durumda. Ülkede her yıl kişi başına ortalama 102 kilogram yiyecek israfı gerçekleşiyor.

İsrafın büyük bölümü meyve ve sebzelerden oluşurken, Türkiye’de yılda yaklaşık 23 milyon ton gıda israfı yapılıyor. Üretilen meyve ve sebzelerin yaklaşık yüzde 35’inin sofralara ulaşmadan kaybolduğu veya çöpe gittiği ifade ediliyor. İsrafın en çok görüldüğü alanlar arasında evler, hizmet sektörü, perakende satış ve dağıtım süreçleri yer alıyor. Ayrıca, tedarik zinciri ile hasat ve depolama aşamalarındaki hatalar da gıda israfını artıran etkenler arasında.

Türkiye’de her gün yaklaşık 12 milyon ekmeğin çöpe atıldığı belirtilirken, yıllık toplamda 4 milyar 380 milyon ekmek çöpe gitmektedir.

Çöpe giden gıda miktarının yüzde 5 azaltılması halinde, on milyarlarca lira tasarruf sağlanabileceği ve 900 bin ailenin yıllık geçim giderinin karşılanabileceği ifade edilmektedir.

Raporda, israfın azaltılması adına “ihtiyaçtan fazla gıda satın alınmaması, gıdaların uygun şekilde saklanması, uzun süreli saklama için derin dondurucu kullanımı, ekmeğin dilimlenerek tüketilmesi ve kuruyan ekmeklerin değerlendirilmesi” gibi önerilerde bulunuluyor.

Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl, Türkiye’deki gıda israfının resmi verilere göre 23 milyon ton olarak belirlendiğini, ancak bu rakamın en az iki katı olduğuna inandığını belirtti. Bingöl, gözlemlerinin bu sonuçların daha yüksek olduğu kanaatini doğurduğunu ifade ediyor. (Kişi başına) en az 102 kilogram gıda israfı olduğunu dile getirdi.

Bingöl, kısa zaman önce otel işletmecileriyle yaptığı toplantılarda israfın boyutlarından bahsettiklerini ve açık büfelerdeki yemek ziyanlarının gözle görülür şekilde arttığını belirtti. Yüzde 40’tan fazla gıdanın üretimden tüketime kadar geçen süreçte israf edildiğini vurgulayan Bingöl, uygun soğutma yapılmadığı için her yıl milyarlarca lira değerinde şarküteri ürününün çöpe gittiğini açıkladı.

Ramazan Bingöl, Türkiye’de yıllık 23 milyon ton gıda israfının on milyarlarca dolarlık bir kayba neden olduğunu vurguladı. Bu durumu sadece maddi açıdan ele almanın yeterli olmadığını, inanç gereği de bereketin kaçtığını sözlerine ekledi. Bingöl, üretilen milyonlarca ton ekmeğin çöpe gitmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi. Ekmek atıldığında, bazı insanların hayvanlar için verildiğini dile getirmesinin, bunun Avrupa ve dünya standatlarıyla çeliştiğini belirtti. Bu ürünlerin insanlara göre üretildiği için doğaya zarar vermeden değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Bingöl, israf ile mücadele alanında yapılacakları Cumhurbaşkanına ileteceklerini iddia etti ve şu şekilde devam etti: “Türkiye’de israf konusunda toplumda mutabakat sağlanmış durumda. Ülkemizde israf var ve bunu çözmeli. Gıda bankacılığı ve israfı önlemek için neler yapılmalı gibi konular üzerinde çalışmalara başladık. Türkiye’de bu konuda milli bir hareket olması gerektiğini düşünüyoruz.” Bingöl, gıda israfını önleme politikalarının milli güvenlik meselesi olarak ele alınmasının şart olduğunu ifade etti.

Bingöl, bu konuyla ilgili gelişmelerin birkaç ay içinde tamamlanacağını ve gıda bankacılığı gibi konularda önemli çalışmalar yapılması gerektiğini belirtti. “Kurul olarak gıda bankacılığı ile ilgili ciddi çalışmalarının bulunduğunu” sözlerine ekledi.