Market zammının altında yatan gizli tehlike: İklim krizi soframızı tehdit ediyor

İklim değişikliği nedeniyle ortaya çıkan aşırı hava olayları, dünya genelinde kahve, kakao ve pirinç gibi gıda maddelerinin fiyatlarının yükselmesine yol açıyor. Avrupa’daki çeşitli araştırma enstitülerinden bilim insanları, temmuz ayında “İklim Aşırılıkları, Gıda Fiyatı Sıçramaları ve Bunların Daha Geniş Toplumsal Riskleri” başlıklı bir çalışma gerçekleştirdi.

Bu çalışmada iklim değişikliğinin gıda fiyatları üzerindeki etkileri incelendi. Bilim insanları, farklı ülkelerde iklim aşırılıklarına bağlı olarak gıda fiyatlarının artışını gösteren raporları bir araya getirdi. İklim değişikliğinden etkilenen tarım ürünleri, bulunduğu coğrafyaya bağlı olarak farklılıklar gösteriyor. Güney Avrupa’da 2022-2023 yıllarında meydana gelen şiddetli kuraklık, Avro Bölgesi genelinde zeytinyağı fiyatlarının Ocak 2024’te bir yıl içerisinde yüzde 50 artmasına neden oldu.

İngiltere’de Yağışlı Hava Patates Fiyatlarını Yükseltti

Doğu Asya’daki 2024 sıcak hava dalgaları, Güney Kore ve Japonya’nın büyük bir kısmında, ayrıca Çin ve Hindistan’ın geniş alanlarında aşırı sıcaklıklar yarattı. Bu olumsuz hava koşulları, Kore lahanası fiyatlarının Eylül 2024’te, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 70 artmasını sağladı. Japon pirinci de bu süreçte yüzde 48 zamlandı. Ayrıca, Çin’deki sebze fiyatları da haziran ve ağustos aylarında yüzde 30 artış gösterdi.

Vietnam’da Şubat 2024’teki sıcak hava sonrası robusta kahve fiyatları temmuzda yüzde 100 yükseldi. Endonezya’daki 2023 kuraklığının ardından pirinç fiyatları yüzde 16 arttı. Pakistan’da Ağustos 2022’deki seller sonrası kırsal bölgelerdeki gıda fiyatları birkaç hafta içerisinde yüzde 50 yükseldi. Hindistan’da Mayıs 2024’te yaşanan sıcak hava dalgası, yılın ikinci çeyreğinde soğan ve patates fiyatlarını etkiledi. Bu dönemde soğan fiyatları yüzde 89, patates fiyatları ise yüzde 81 arttı.

Güney Afrika’daki Sıcak Hava Dalgası Mısır Fiyatlarını Yüzde 36 Yükseltti

Avustralya’daki 2022 selleri marul fiyatlarının artmasına yol açtı; bu dönemde marul fiyatları yüzde 300 oranında yükseldi. Güney Afrika’da Mart 2024’teki sıcak hava dalgası sonrası nisan ayında mısır fiyatları yüzde 36 arttı. Etiyopya’da da 2022 kuraklığı gıda fiyatlarını olumsuz yönde etkiledi ve Mart 2023’te gıda fiyatlarında yüzde 40 artış gözlemlendi.

ABD’de Sebze Fiyatları Bir Yılda Yüzde Seksen Arttı

California ve Arizona, ABD’nin sebze üretiminin yüzde 40’ından fazlasını karşılıyor. Bu bölgelerde 2022’de yaşanan kuraklık, özellikle sebze üretimini ciddi şekilde olumsuz etkiledi. ABD’de sebze fiyatları Kasım 2022’den itibaren bir yıl içinde yüzde 80 yükseldi. Meksika’da 2023 kuraklığının ardından, sonraki yılın başında meyve ve sebze fiyatlarında yüzde 20’lik artış gözlendi.

Kuraklık Nedeniyle Küresel Kahve ve Kakao Fiyatları Arttı

İklim aşırılıkları, sadece yerel değil, aynı zamanda önemli gıda ürünlerinin küresel piyasalardaki fiyatlarını da etkiliyor. Dünyada en fazla kahve üreten ülke olan Brezilya’da 2023’te yaşanan kuraklık fiyatları yükseltti; küresel kahve fiyatları Ağustos 2024’te yüzde 55 oranında arttı. Dünyada kakao üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiren Gana ve Fildişi Sahili’nde Şubat 2024’te görülen aşırı sıcaklıklar ve önceki yıldan sürmekte olan uzun kuraklık, küresel kakao fiyatlarını da etkiledi. Kakao fiyatları Nisan 2024’te bir yıl içerisinde yaklaşık yüzde 300 yükseldi.

Düşük Gelirli Hanelerin Gıda Güvenliği Etkileniyor

İklim kaynaklı gıda fiyatlarındaki artışlar, toplumda çeşitli risklerin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Artan gıda fiyatları özellikle dar gelirli hanelerin gıda güvenliğini direkt olarak etkiliyor. Bu haneler, yetersiz beslenmeden dolayı hastalıklara karşı dirençsiz hale gelebiliyor. Bu durum, sağlık sistemini ek yüklerle karşı karşıya bırakmakta ve kamu harcamalarını artırmaktadır. Ayrıca gıda fiyatlarındaki artışlar genel enflasyonun yükselmesine yol açmakta ve gıda fiyatlarının enflasyon içindeki yüksek payı, gelişmekte olan ülkeler için büyük risk teşkil etmektedir.