Doğrudan satış sistemlerinin kurallarını belirleyen düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı.

Ticaret Bakanlığı, doğrudan satış sistemlerinin piramit satış sistemlerine dönüşümünü engellemek için gerekli tedbirleri alırken, bu sistemlerin şeffaf, adil ve güvenilir bir şekilde işlemesine yönelik temel ilkeleri belirledi.

Bakanlık tarafından oluşturulan ve doğrudan satışlara özgü düzenlemeler içeren “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlandı.

Açıklamada, bu yönetmeliğin, bir yandan tüketici haklarını ve çıkarlarını korumayı, diğer yandan doğrudan satış sistemlerine ilişkin esasları belirlemeyi amaçladığı bildirildi.

Yönetmelik ile Türkiye’de ilk defa doğrudan satışlarla ilgili özel hükümler getirildiği vurgulandı. Yapılan açıklamada, “Yönetmelikle doğrudan satış sistemlerinin piramit satış sistemlerine dönüşümünü engellemek için tedbirler alınmış ve doğrudan satış sistemlerinin şeffaf, adil ve güvenilir bir şekilde işlemesine yönelik temel ilkeler belirlenmiştir. Ayrıca, doğrudan satış şirketleri ile doğrudan satıcılar için denetlenebilir ve açık kurallar oluşturulmuştur.” denildi.

Yanıltıcı bilgilerin yasaklandığı ve sisteme katılımda aldatmanın önüne geçildiği belirtildi.

Açıklamada, tüketicilere 30 günlük gerekçesiz cayma hakkı tanındığı; eksik bilgilendirme durumunda ise bu sürenin 1 yıla kadar uzatılabileceği kaydedildi.

Bazı mal veya hizmetlerde cayma hakkı istisnalarının açıkça belirlendiği vurgulandı. “Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için 3 yıl geçerli bir ‘doğrudan satış yetki belgesi’ alması ve başvurusunda yönetmelikteki bilgi ve belgeleri sunması zorunludur. Ayrıca, doğrudan satış şirketlerinin mali güvenliğini sağlamak için, bu şirketlerin en az 10 milyon lira ödenmiş sermaye bulundurması ve Türkiye’deki yerleşik bankalarda açılan bloke hesap türlerinden birine 3 milyon lira yatırılması şartı bulunmaktadır.” ifadeleri kullanıldı.

Doğrudan satışa konu olan mal veya hizmetin tüketicilere pazarlanabilir olması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, hızlı zenginlik vaatleri ve yanıltıcı bilgilerin yasaklandığı, katılımda baskı ve aldatma gibi yöntemlerin engellendiği belirtildi.

Kadınların ticari hayata katılımını teşvik eden açıklamada, çoğunluğu kadın olan girişimcilerin bulunduğu doğrudan satış sistemlerinin özel olarak düzenlendiği ifade edildi. “Gelişen ticaret biçimleri ve tüketici davranışlarındaki değişim, geleneksel satış yöntemlerinin yanına alternatif satış sistemlerinin de yaygınlaşmasına yol açmıştır. Bu bağlamda, sabit bir satış noktası olmaksızın tüketicilere ürün ve hizmetlerin ulaştırılması hedeflenmiştir. Son yıllarda doğrudan satış sistemleri ekonomik hayatta önemli bir yer edinmiştir. Özellikle kadın girişimcilerin aktif olduğu bu sistemler, esnek çalışma imkanı sunarak girişimciliği teşvik edip istihdama katkı sağlarken, piramit yapı şeklinde organize olmuş ve tüketici haklarını tehdit eden sistemlerin ortaya çıkma riskini de beraberinde getirmiştir.” denildi.

Şirketlere, tüketicileri bilgilendirme yükümlülüğü getirildi. Tüketicilerin aldatılmaması ve mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla, doğrudan satış şirketlerine cayma hakkı, ürün bilgisi ve iade süreçlerine ilişkin detaylı bir bilgilendirme sistemi kurma zorunluluğu getirildiği bildirildi. Ayrıca, doğrudan satıcıların tüketicilere yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirme formu vermeleri gerektiği vurgulandı.

Açıklamada, doğrudan satıcılara yönelik özel düzenlemeler ile 18 yaşından küçüklerin, fiil ehliyeti olmayanların, şirket ortakları ile yöneticileri ve bunların yakın akrabalarının sisteme kaydedilmelerinin engellendiği ifade edildi. Ayrıca, bu sisteme ilk defa kayıt olacak doğrudan satıcılardan katılım için ücret ve aidat alınmasının önüne geçildiği de belirtilmiştir.