Sigara Kullanım Dünyada Düşüşte; “Türkiye İse Duman Altı”

Bir zamanlar sigara paketlerinin üzerindeki “Sigara öldürür” uyarısı, çoğu için sadece yazıdan ibaretti. Oysa rakamlar, bu uyarının ne kadar haklı olduğunu acı bir şekilde ortaya koyuyor. Dünya genelinde tütün kaynaklı ölümler 2023 yılında 7 milyonu aşarken, Türkiye bu küresel trajedinin en yüksek pay sahiplerinden biri oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uzun yıllardır sigara karşıtı duruşuyla biliniyor. Hemen her fırsatta vatandaşları sigarayı bırakmaya davet eden Erdoğan, özellikle gençlere “Bir nefes sıhhat, bir nefes huzur” mesajı veriyor. Yurt içi ve yurt dışındaki toplantılarda sigara paketlerini alıp imzalayarak “Bunu hatıra olarak sakla ama bir daha içme” demesi, onun bu konudaki sembolik tavrına örnek olarak gösteriliyor.

Erdoğan döneminde, kapalı alanlarda sigara yasağı, yüksek vergi politikaları, paketlerde caydırıcı fotoğraflar ve tütün reklamlarının yasaklanması gibi birçok yasal düzenleme hayata geçti. Hedef ise net: “Dumansız Türkiye”.

2024 yılı itibarıyla Türkiye’de 15 yaş üstü nüfusun yaklaşık %35’i aktif sigara içicisi. Bu oran, her üç yetişkinden birinin sigara bağımlısı olduğu anlamına geliyor. Geçtiğimiz yıl ülkede 150,4 milyar adet sigara tüketildi. Başka bir deyişle, nüfusun tamamına bir yılda ortalama 100 paket sigara düşüyor. Sigara dumanına maruz kalanların sayısı ise sadece içicilerle sınırlı değil; pasif içicilik hâlâ büyük bir halk sağlığı sorunu.

Küresel ölçekteyse tablo daha umut verici. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, 2007’de %22,3 olan sigara içme oranı, 2023’te %16,4’e geriledi. Bu düşüşte en önemli etken, WHO’nun MPOWER adı verilen tütün kontrol politikaları. Bugün dünya nüfusunun %75’i en az bir MPOWER önlemiyle korunuyor.

Türkiye ise Brezilya, Mauritius ve Hollanda ile birlikte tüm MPOWER paketini eksiksiz uygulayan dört ülkeden biri. Ancak ne yazık ki yasal önlemler, sahadaki alışkanlıkları değiştirmekte yeterince hızlı değil. Yüksek vergiler, kapalı alan yasakları ve çarpıcı paket uyarıları, sigara içme oranlarını düşürmekte kısmi başarı sağlasa da, Türkiye hâlâ “en çok sigara içilen ülkeler” listesinin üst sıralarında yer alıyor.

Sonuçta mesele sadece yasa yapmak değil; toplumsal bilinç yaratmak. Aksi halde, paketlerin üzerindeki uyarılar birer temenni olarak kalmaya devam edecek.