Maliye’de tam robotik ‘yapay zeka’ çağı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, dijital dönüşüm projeleri çerçevesinde bazı vergisel işlemleri insan müdahalesi olmaksızın tamamen otomatik ve yapay zeka destekli bir şekilde gerçekleştirmeye başladı. Bakanlıktan alınan bilgilere göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından geliştirilen dijital çözümler sayesinde vergisel işlemler, vergi dairesine gitmeden ve internetin mevcut olduğu her yerden istenildiği zaman yapılabiliyor.

Dijital Vergi Dairesi üzerinden ödeme yapma, dilekçe verme, bildirimde bulunma ve beyanname gönderme gibi pek çok işlem gerçekleştirilebiliyor. Geçtiğimiz yıl, Dijital Vergi Dairesi’ne 362 milyon kez giriş yapıldı; bunun yanı sıra 12 milyon dilekçe ve bildirim, 111 milyon beyanname ise elektronik ortamda sunuldu. Başkanlık, fatura, serbest meslek makbuzu, irsaliye ve dekont gibi birçok belgenin elektronik olarak düzenlenmesine olanak tanıdı ve bu kapsamda 2024 yılında 17.8 milyar belge oluşturuldu. Defter tutmakla yükümlü 4 milyon mükellef de işlemlerini e-Defter ve Defter Beyan Sistemi vasıtasıyla gerçekleştirdi.

Bürokratik süreçlerin azaltılmasına yönelik çalışmalar devam ediyor.

Başkanlık ayrıca, vergi dairelerinde gerçekleştirilen işlemleri de elektronik ortama taşımakta. Vergi dairelerindeki tahakkuk, tahsilat, haciz, tebligat ve yazışma gibi tüm işlemler, elektronik uygulamalar aracılığıyla gerçekleştirilerek birçok bürokratik süreç ortadan kaldırıldı. Her yıl vergi daireleri tarafından düzenlenen ve 100 milyondan fazla kağıt belgeye karşılık gelen ödeme emirleri, ihbarnameler, düzeltme fişleri ve haciz varakaları da elektronik ortama aktarılacak. İlk aşamada ödeme emirlerinin e-belge sistemi ile düzenlenmesi sağlandı. İhbarnamelerin de bu yıl içerisinde e-belge haline getirilmesi planlanıyor.

Ayrıca, Dijital Vergi Dairesi üzerinden vergi mükellefleri tarafından talep edilen “mükellefiyet durum yazısı” ve vadesi geçmiş borcu olmayanların talep ettiği borç durum yazılarının sistem tarafından otomatik bir şekilde yanıtlandırılması sağlanıyor.

Kesilen cezalara yönelik talep edilen indirimler için ek tahakkuk işlemleri ve mükelleflere tebliğ edilen hukuken kesinleşmiş ihbarnamelerin tahakkuk fişleri, personel kullanılmadan otomatik olarak düzenleniyor.

Yeni bir çalışma ile vergi dairelerindeki bazı işlemler, personel yerine yapay zeka veya robotik süreç otomasyonundan faydalanılarak yapılacak. Vergi dairesi müdürünün onayını gerektiren belgeler, Vergi Usul Kanunu’na uygun olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından imzalanacak.

İlk aşamada, mükelleflerce verilen pişmanlık başvurularına yönelik düzenlenmesi gereken düzeltme fişleri ve vergi-ceza ihbarnameleri, robotik süreç otomasyonu sayesinde insan müdahalesi olmadan hazırlanacak. Bu sayede, vergi dairelerindeki personel tarafından yapılan işlemler, sistem aracılığıyla düzenli olarak kontrol edilip otomatik sonuçlandırılacak.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gelir İdaresi’nin vergi dairelerinde yürütülen benzer işlemleri analiz ederek bunların otomatik hale getirilmesi için çalışmalara devam ettiğini kaydetti.

“Başkanlığımız, mükellefler tarafından vergi uygulamalarına ilişkin tereddüt edilen konulara yönelik taleplerin hızlı ve doğru bir şekilde yanıtlanması için yapay zeka teknolojilerinden yararlanıyor. Tüm bu projelerle mükelleflere sunulan hizmet kalitesini artırmayı, bürokratik gecikmeleri ortadan kaldırmayı ve sınırlı insan kaynaklarını daha verimli kullanmayı hedefliyoruz.”