İklim krizi tarım alanlarını tehdit mi ediyor?

FAO’nun 2024 yılına dair yaptığı açıklamalara göre, dünya kahve fiyatları son yılların en yüksek seviyesine yükselmiş durumda. Kahve üretimindeki azalma, fiyatları geçen yıla kıyasla ortalama %38.8 oranında artırmıştır. Kahve üretimindeki bu düşüşün başlıca sebebi, büyük kahve üreticisi ülkelerdeki olumsuz hava koşullarıdır. Vietnam, ihracatı kısıtlamakta; Endonezya’da aşırı yağışlar üretimi %16 oranında azaltmakta, Brezilya’da ise kötü hava koşulları kahve ağaçlarına zarar vermektedir. Ayrıca, dünya kahvesinin %5’ini üreten Etiyopya’daki araştırmalar, güneybatısındaki Arabica kahvesi üretim alanlarının artan sıcaklıklar ve düzensiz yağışlar yüzünden hızla daraldığını göstermektedir. Uzmanlar, kahve sektörünün iklim değişikliğine adaptasyonunun bu durum için kritik olduğunu vurgulamaktadır.

Son 5 yıllık süreçte sürekli bir artış gösteren tarım emtiası kahvede, geçtiğimiz hafta tarihsel olarak en yüksek fiyat seviyesi görüldü. Tropik iklimde yetişen kahve türlerinin iklim değişikliği nedeniyle maruz kaldığı sorunlar, fiyat artışlarının devam etmesine yol açması bekleniyor.

Özellikle, dünya genelinde en fazla kahve çekirdeği üreten ülke olan Brezilya’da yıl boyunca görülen kurak hava ve don olayları fiyatların yükselmesine neden olmuştur. Kızıldeniz’deki sevkiyat sıkıntıları da kahveye erişimde zorluklar yaratmaktadır. Tropik iklimde yer alan pek çok kahve üretim ülkesi, aşırı sıcaklık ve kuraklık gibi durumlarla mücadele ederken, bakım gerektiren yaşlı kahve ağaçlarının verimi daha da düşmektedir.

Uluslararası Kahve Örgütü (ICO) ise önümüzdeki otuz yıl içinde kahve üretim bölgelerinin %70’inin yok olma riski taşıdığını öngörmektedir. Bu durum, Brezilya’daki kahve ekili alanların yeni kesimlere kaydırılmasını zorunlu kılarken, iklim değişikliğine uyum sağlayan yeni kahve çeşitlerinin Sicilya ve Kaliforniya gibi farklı bölgelerde yetiştirilmesine yönelik denemeler yapılmaktadır.

İki tür çözüm önerilmektedir. Araştırmalar, kahvede iklim dirençli iki türün kullanılabilir olduğunu göstermektedir. Arabica türüne benzer olan Stenophylla, yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklılığıyla dikkat çekmektedir. Diğer bir tür olan Liberica ise, mevcutta sınırlı miktarda üretilmekte olup, kuraklığa karşı direnç göstermektedir. Küresel kahve pazarının büyüklüğü 110 milyar dolar seviyesine ulaşmış olup, yıllık 400 milyar fincan kahve tüketildiği bilinmektedir.