Nexperia ve Otomotiv Sektörü Çip Krizi

Hollanda merkezli çip üreticisi Nexperia, küresel otomobil üreticileri için neredeyse bir krize yol açan Avrupa Birliği, ABD ve Çin arasındaki gerginliğin merkezinde yer alıyor .

Hollanda hükümeti , Çinli Wingtech şirketine ait Nexperia’nın kontrolünü ele geçirdi.Ekim ayında ulusal güvenlik endişelerini gerekçe göstererek bir karar aldı. Bu karar, Pekin’in Nexperia ürünlerinin Çin’den çıkışını engellemesine yol açtı.

Cumartesi günü Avrupa’da artan gerginliği yatıştırmak için toplantılar yapıdı ve Çin ile ABD yetkilileri, Nexperia’nın Çin merkezli operasyonlarının kritik otomotiv çiplerini yeniden ihraç etmesi için bir yol açıyor gibi görünüyor .

Beyaz Saray ve Nexperia sözcüleri yorum talebine henüz yanıt vermedi.

Ancak şimdilik otomotiv endüstrisinin tedarik zinciri hala belirsizliğini koruyor.

Otomobil üreticileri, otomobillerdeki temel elektrik işlevleri için kritik öneme sahip ve kısa sürede değiştirilmesi zor olan çip üreticisinin bileşenlerinde yaklaşan kıtlık konusunda uyarıda bulunurken, anlaşmazlık dünya çapındaki araç üretimini tehdit ediyor.

Mücadele, ABD de dahil olmak üzere Batılı hükümetlerin Çin bağlantılı teknoloji şirketlerine yönelik artan incelemeleri arasında ortaya çıktı. ABD, yakın zamanda teknoloji transferlerini Çinli şirketlere sınırlamak için ihracat kontrol kurallarını sıkılaştırdı.

Nexperia’nın sahibi Wingtech, ”Çin hükümetinin hassas yarı iletken üretim kapasitesine sahip kuruluşları satın alma çabalarına yardımcı olduğu” iddiasıyla Aralık 2024′te ABD’nin kara listesine alındı .

İşte anlaşmazlığın hangi noktada olduğu ve neden önemli olduğu hakkında bilmeniz gerekenler. 

Nexperia çipleri neden bu kadar önemli?

Nexperia, Avrupa’da üretilen, Çin’de montajı ve testi yapılan ve ardından Avrupa ve diğer ülkelerdeki müşterilere yeniden ihraç edilen milyarlarca sözde temel çip (transistörler, diyotlar ve güç yönetimi bileşenleri) üretiyor. Hollanda’da üretilen çiplerin yaklaşık %70′i, tamamlanıp diğer ülkelere yeniden ihraç edilmek üzere Çin’e gönderiliyor.

Çipler basit ve ucuzdur, ancak elektrik kullanan hemen hemen her cihazda gereklidir. Arabalarda bu çipler, aküyü motorlara bağlamak, ışık ve sensörleri bağlamak, fren sistemleri, hava yastığı kontrol cihazları, eğlence sistemleri ve elektrikli camlar için kullanılır. 

Nexperia’nın geçen yılki satışları 2 milyar dolardı.

Ekim ayı sonlarında Volkswagen gibi otomobil üreticileri Nissan Motor ve Mercedes-Benz, Nexperia’nın çip ihracatının uzun süre kısıtlanması durumunda olası üretim kesintileri konusunda alarma geçti .

Otomobil üreticilerinin genellikle bir miktar stokları ve alternatif tedarikçileri bulunurken, bir gecede tedarik kaynaklarını değiştirmek zordur. 

Neler oldu, son durum ne?

Eylül ayında Hollanda hükümeti, Çinli sahibinin fikri mülkiyeti kendisine ait başka bir şirkete devretmeyi planladığı endişesiyle, Nexperia’nın kontrolünü fiilen ele geçirmek için Soğuk Savaş döneminden kalma bir yasayı devreye soktu. Hollanda mahkemesi ayrıca, Nexperia CEO’su ve Wingtech’in kurucusu Zhang Xuezhen’i kötü yönetim gerekçesiyle görevden aldı.

Pekin, haftalar sonra Çin’de üretilen bazı Nexperia ürünlerine ihracat kontrolleri uygulayarak misillemede bulundu; bu da gerginliği tırmandırdı ve daha geniş bir tedarik zinciri şoku korkularını körükledi. Bu durum, şirketin otomobil üreticilerine artık tedarik garantisi veremeyeceğini bildirmesine yol açtı.

Ancak bir atılımın işaretleri ortaya çıkmaya başladı.

Cuma günü, konuya yakın kaynaklara dayandırılan haberlere göre ABD, Başkan Donald Trump ve Çin lideri Xi Jinping arasındaki görüşmeler sırasında varılan bir çerçeve anlaşma kapsamında Nexperia’nın çip göndermeye devam edeceğini duyurmayı planlıyor. Cumartesi günü ise Çin, bazı Nexperia çiplerini ihracat yasağından muaf tutacağını açıkladı . Çinli yetkililer, bu muafiyetlerin neleri kapsayacağını belirtmedi.

Çin Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ”İşletmenin gerçek durumunu kapsamlı bir şekilde değerlendireceğiz ve uygun ihracatları muafiyet kapsamına alacağız” denildi. 

Muafiyetler kesinleşirse, otomobil üreticileri üzerindeki anlık baskıyı hafifletebilir. Ancak mülkiyet, teknoloji kontrolü ve güvenlik denetimi konusundaki daha geniş anlaşmazlık henüz çözülmüş değil.