Maaşlarda Yeni Kesinti Sistemi: TES

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), devletin “tasarruf reformu” olarak sunduğu bir model gibi görünse de, aslında çalışanların maaşlarına yapılmış dolaylı bir kesintidir. Gönüllülükten uzak bu sistem, “geleceğe yatırım” söylemiyle süslenmiş yeni bir mali tahsilat mekanizmasına dönüşmektedir.

Zorunlu Tasarruf, Gönülsüz Emeğin Yeni Adı

TES, bireyin kendi ekonomik kararını elinden alıyor. Çalışan daha maaşını almadan, kazancının bir bölümü devletin belirlediği fonlara aktarılıyor. Bu durum, “bireysel tasarruf” değil, “merkezi zorunluluk” anlamına geliyor. Vatandaşın gelirinde fiili bir azalma yaşanırken, karar hakkı da ortadan kalkıyor.

Sistemin temeli, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile benzer. Ancak çıkış şartları daha ağır, devlet katkısı ise sınırlı. Yüksek enflasyon ortamında bu fonların reel getirisi sıfıra yakın olabilir. Kısacası, çalışan bugünkü gelirinden feragat ediyor ama gelecekte alacağı tutar garanti değil.

İşverenin Yükü, Çalışanın Kayıbı

TES, işverenler için de yeni bir maliyet kalemi. KOBİ’ler açısından bordro yükünü artırıyor, işletme sermayesini daraltıyor. Bu da uzun vadede istihdam yaratma kapasitesini zayıflatabilir. Böylece sistem, tasarrufu artırmak yerine ekonomide durgunluğu tetikleyebilir.

“Devlet de katkı yapacak” cümlesi kulağa hoş gelse de, detaylarda ciddi sorunlar var. Katkı oranı düşük, şartları belirsiz ve çoğu zaman geri alınabilir nitelikte. Gerçekte devlet, katkı yapmıyor; sadece çalışan maaşları üzerinden uzun vadeli borçlanma imkânı yaratıyor.

Şeffaflık Yok, Güvence Yok

TES’in fonlarının kim tarafından yönetileceği, hangi kurumun denetleyeceği ve hangi araçlarda değerlendirileceği hâlâ net değil. Geçmişte kamu fonlarındaki şeffaflık eksiklikleri düşünüldüğünde, bu sistemin de benzer bir risk taşıdığı görülüyor.

TES, ismiyle “tamamlayıcı” ama özüyle “kesintici” bir sistemdir. Çalışanın cebinden çıkan her kuruş, bireysel tasarruf değil, kamu finansmanına aktarılmış kaynak olarak işlev görmektedir. Devletin mali açığını kapatmak için “emeklilik reformu” kılığına bürünmüş sessiz bir vergi türüyle karşı karşıyayız.