Düşüş hızlandı: Kredi faizinde 2023’ten bu yana böyle bir durum yaşanmadı.

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, geçen yılın aralık ayında faiz indirimlerine başlamış ve yüzde 50 olan faiz oranı, bu yılın mart ayında yüzde 42.5’e kadar düşmüştü. Piyasalardaki dalgalanmaların ardından banka, 17 Nisan’da politika faizini 3.5 puan artırarak yüzde 46 seviyesine çıkarmıştı.

Haziran ayındaki toplantısında herhangi bir değişiklik yapmayan Merkez, 24 Temmuz’da 3 puan indirimle faizi yüzde 43’e, 11 Eylül’de 2.5 puan indirimle 40.5’e ve 23 Ekim’de de 1 puan indirimle yüzde 39.5’e düşürmüştü.

SON 2 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ

Merkez Bankası’nın, bankalardan toplayarak haftalık yayınladığı verilere göre, yıllık konut, taşıt ve ticari kredi faizlerindeki düşüş dikkat çekiyor. 17 Ekim itibarıyla ortalama konut kredi faizi yüzde 37.91 oldu. Bu seviyenin altındaki bir faizi en son 1 Eylül 2023 haftasında görmüştük. Geçen yıl nisanda yıllık konut kredisi faizleri yüzde 45’i aşmıştı. O dönemde bazı bankalarda aylık faiz oranları yüzde 4’e yaklaşıyordu. Bugün ise 120 ay vadede yüzde 2.69 faizle kredi bulmak mümkün.

FAİZLERDE 10.5 PUANLIK DÜŞÜŞ

Politika faizi son 10 veya 10.5 puan geriledi. Faiz indirimlerinin yavaş da olsa devam etmesi bekleniyor. Politika faizindeki indirimler ilk etapta mevduat faizlerine yansıdı. Kredi faizlerindeki etkisi daha geç olsa da son dönemlerde düşük faiz oranları test edilmeye başlandı. Bu gelişmeler, ucuz finansman arayan vatandaş ve işletmeler için önemli bir avantaj sağlıyor. Ancak toplam maliyet hala yüksek kalmaya devam ediyor. Yine de bazı kredilerde son 2 yılın en düşük seviyelerine ulaşıldı.

KREDİ KULLANIMINDA DÜŞÜŞ

Satılan 100 konuttan yalnızca 14-15’i için kredi kullanılıyor. Yüksek konut kredi faizleri, kredi kullanımını etkileyen en önemli faktörlerden biri. Ayrıca, konutun durumu (sıfır veya ikinci el) ve enerji sınıfına göre kredi limitleri belirleniyor. Örneğin; 5-10 milyon lira değerindeki ikinci el ve B sınıfı enerji sertifikasına sahip bir konut için en fazla 2 milyon 750 bin lira kredi verilebiliyor. Ailede mülk sahibi olanlar için, evin değerinin en fazla yüzde 22.5’i kadar kredi sağlanıyor. Genelde 5 milyon lira altındaki ikinci el konutlar satılırken, kredi limiti 3 milyon lira olarak belirlenmiş durumda. Aylık faizin yüzde 2.69 olan oranının yüzde 2’nin altına düşmesiyle, kredili alımların artacağı öngörülüyor.

TİCARİ KREDİLERDE FAİZ DÜŞÜYOR

İş dünyasının finansmana erişim ve maliyet sorunları, en büyük endişelerden biri olmaya devam ediyor. ‘Nefes’ kredileri ve Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli kredilerle, faiz maliyetlerinde hafif bir azalma gözlemleniyor. Verilere göre, ticari TL kredilerinin yıllık ortalaması yüzde 52.55 seviyesine geriledi. Bu, Aralık 2023 sonrasında görülmüş en düşük rakam. Haziran ayında faiz oranları yüzde 65 civarındaydı. Şu an, zirve seviyeye göre yaklaşık 13 puanlık bir gerileme yaşanmış durumda. Ticari kredilerde de, ihtiyaç kredilerinde olduğu gibi, vadenin uzamasıyla beraber faiz oranları düşüyor. Ancak rotatif ve kısa vadeli krediler, daha yüksek maliyetler doğurabiliyor.

İHTİYAÇ KREDİSİNDE BANKALARA BAĞLILIK

Posta’dan Bilal Emin Turhan’ın haberine göre, ihtiyaç kredisi talebi oldukça yüksek. Ancak bankalar, aylık kredi büyümesini yüzde 2 ile sınırlı tutmuş durumda. Bu durum, bankaların kredi faizlerini belirlemede rekabet yapmadan hareket etmesine olanak tanıyor. Faiz oranları, kişilerin kredi riskine, kredinin ‘sigortalı veya sigortasız’ olmasına ve vadesine göre değişiklik gösteriyor. 24 ay vadeli 200 bin liralık ‘sigortasız’ bir kredinin aylık faizi bazı bankalarda yüzde 7.49’a kadar çıkabilirken, sigortalı kredilerde vade uzadıkça faiz oranları yüzde 2.89’a kadar düşebiliyor. Bu nedenle ihtiyaç kredi faizleri dalgalanma göstermektedir. 17 Ekim haftasında ortalama yıllık ihtiyaç kredi faizi yüzde 62.74 olarak belirlendi. Bu oran, 26 Eylül haftasında yüzde 58.15 civarındaydı.

TAŞIT KREDİLERİNDE KAMPANYALAR DEVREDE

Taşıt kredi faizleri 17 Ekim haftası itibarıyla ortalama yüzde 36.30’a kadar düştü. Bu düşük faiz oranı, Haziran 2024’te yüzde 32.69 seviyelerinde görüldü. Taşıt kredilerinde faiz oranlarının düşmesinde, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin yanı sıra otomotiv firmalarının uyguladıkları kampanyalar da etkili oldu. Yıl sonu döneminde taşıt kredilerine yönelik kampanyaların artması ve Merkez Bankası’nın son faiz indiriminin etkisi ile bu faizlerde ek bir gerileme gözlemlenebilir. Ancak, otomobil kredilerinde 2 milyon lira üstü araçlar için kredi verilememektedir. 1.2 milyon ila 2 milyon lira arasında kalan araçlara ise en fazla 400 bin lira kredi sağlanabiliyor ve bu fiyat aralığındaki sıfır araç sayısı da sınırlıdır.

KREDİ LİMİTLERİ HAKKINDAKİ BEKLENTİLER

KOBİ, ticari ve ihtiyaç kredilerinde aylık büyüme limitleri yüzde 1.5-2.5 arasında değişiyor. Bu, Merkez Bankası için enflasyonla mücadelede etkili bir yöntem sağlıyor. Kredi verme işleminde artış, para arzını artırabileceği için Merkez, bu limitlerle politika faizinin düşmesine rağmen kontrol sağlayabiliyor. Eğer kredi talebi artarsa, bu limitler ile hareket ederek faizlerin yükselmesini engelleyebiliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, dezenflasyon için kredilere büyüme sınırlamaları konulduğunu belirtmiş, “Önümüzdeki yıl bu makro ihtiyati tedbirleri gevşetme noktasında elimiz daha da güçlenecek” demişti. Bu durum, 2026 itibarıyla kredi olanaklarının tüketiciler için daha rahat hale geleceği anlamına geliyor.