Son zamanlarda Türkiye ekonomisinde estiren rüzgarlar artık eskisi gibi sıcak ve ferah değil. Finansal koşulların sıkılaşması, yatırımcıların, üreticilerin ve tüketicilerin yüzünü sertçe tokatlayan soğuk bir hava yaratıyor. Yıl sonuna kadar faizlerin yüksek kalacağı öngörülürken, enflasyondaki düzelmenin yavaş olması “Ekonomide yumuşak bir iniş mi yaşayacağız, yoksa sert bir çakılma mı?” sorusunu daha da düşündürüyor.
Bugün, Türkiye’nin ekonomik haritasındaki renk değişimlerini inceleyeceğiz. Ekonomik ısı haritamızda yeşil renk olumlu gelişmeleri, kırmızı renk ise alarm veren bölgeleri temsil ediyor. 2023 seçimlerine kadar tablo genel olarak yeşil ve genişlemeci bir eğilim sergilerken, seçimlerin ardından bu renk hızla sarıya dönmeye başladı. 2024’ün ikinci yarısına geldiğimizde ise tabloda kızıllıkların yayılmaya başladığını görüyoruz; bu, ekonomik soğumanın sertleştiğine işaret ediyor.
Üretim: Soğuk Bir Kasırganın İzleri
Sanayi üretimi neredeyse bir yıldır negatif bölgede seyrediyor. Haziran ayında yaşanan %4,7’lik daralma, geçen yıl yaşanan deprem felaketinden bu yana en sert daralma olarak kaydedildi. İstanbul Sanayi Odası ve MÜSIAD tarafından açıklanan PMI verileri de sanayi sektöründeki moral bozukluğunu derinleştiriyor. Adeta bir kasırga gibi, sanayi üretimi üzerindeki olumsuz etkiler hızla yayılıyor.
Tüketim: Buz Dağının Görünmeyen Kısmı
Tüketimdeki sıkıntılar daha çok enflasyonun yarattığı buzul etkisiyle derinleşiyor. Fiyatların yükseklikten baş döndürdüğü bir dönemde, tüketiciler harcamalarında frene basmak zorunda kalıyor. Üstelik işgücü piyasasında yaşanan gerilimler de bu durumu körüklüyor; atıl işgücü oranı %29,2’ye çıkarak bir nevi ‘görünmeyen işsizlik’ olarak ekonomik tabloyu daha da karmaşık hale getiriyor.
Yatırımlar: Kızıl Alarm Zilleri Çalıyor
Ekonomik daralma, yatırımcıların da soğuk terler dökmesine neden oluyor. Makine ve tesisat imalatındaki düşüşler, Reel Sektör Yatırım Harcama Endeksi’ndeki keskin gerilemelerle paralel ilerliyor. Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler), krediye erişimde büyük sıkıntılar yaşarken, kapanan şirket sayısında artış gözleniyor. Bu tablo, ekonomik yatırım ikliminin ne kadar zorlu hale geldiğinin net bir göstergesi.
Kamu Harcamaları: Ateşi Söndürmek Mümkün Mü?
Kamu harcamaları, seçim öncesi dönemde büyük bir ivme kazanmış olsa da seçim sonrası dönemle birlikte bu harcamaların hızında önemli bir düşüş yaşandı. Reel kamu harcamaları hâlâ enflasyonun üzerinde artıyor ancak bu artış oranları giderek yavaşlıyor. Kamu maliyesindeki bu soğuma sinyalleri, ilerleyen süreçte kamu harcamalarının daha da sıkılaşacağına dair işaretler taşıyor.
Finansman: Soğuk Rüzgarlar Esmeye Devam Ediyor
Yüksek faiz oranları, yatırımcıların önündeki en büyük engellerden biri olmaya devam ediyor. Krediye erişim zorlaştıkça, tüketim ve yatırım tarafında da bir daralma kaçınılmaz hale geliyor. Ekonomideki bu buzlaşmanın, enflasyon üzerinde hızlı bir soğuma etkisi yaratması gerekiyor, aksi takdirde ekonomide daha sert bir çakılma riskini göze almak zorunda kalabiliriz. Böyle bir durumda, ekonomik sarsıntıların sadece finansal değil, aynı zamanda siyasi ve sosyal sonuçları da olacaktır.
Yorumlar kapalı.