Emekli Aylıkları Haczediliyor: Geçim Derdi ve Borç Kıskacı

Emekli aylıklarının haczi konusunda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, İcra İflas Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da farklı düzenlemeler bulunmaktadır. 5510 sayılı Kanun, sosyal güvenlik alanını düzenleyen temel kanun niteliğindedir. İcra İflas Kanunu, özel hukuk alacaklarının takibini düzenlerken, 6183 sayılı Kanun ise kamu alacaklarının cebri takibini düzenlemektedir. Bu kanunların her biri, emekli alacaklarının haczine ilişkin özel düzenlemeler içerir. Farklı düzenlemeler ise uygulamada tereddütlere ve hatalı uygulamalara yol açabilmektedir.

Kamu alacaklarının takip usulü, 6183 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. Kanunun 71. maddesine göre, emekli maaşları kamu alacakları için kısmen haczedilebilir. Benzer bir düzenleme İcra İflas Kanunu’nda da yer almakta ve borçlu ile ailesinin geçimi için yeterli olan miktar dışında emekli maaşlarının dörtte birinin haczedilebileceği belirtilmektedir. Kamu alacakları açısından ise bu miktar emekli aylığının üçte birinden çok, dörtte birinden az olamaz.

5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi ise Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen maaşların, kurumun prim alacakları ve nafaka borçları dışında haczedilemeyeceğini düzenlemiştir. Dolayısıyla, 5510 sayılı Kanun sonrasında İcra İflas Kanunu’nun 83. maddesi ve 6183 sayılı Kanun’un 71. maddesi, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ödemelerine ilişkin kısmi haciz düzenlemelerini geçersiz kılmaktadır.

Ancak 5510 sayılı Kanun, sadece Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen maaşlar için geçerlidir. Bu kapsam dışında kalan emekli maaşları, İcra İflas Kanunu ve 6183 sayılı Kanun uyarınca haczedilebilir. Örneğin, Danıştay 4. Dairesi, İsviçre Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen bir maaşın haczedilebileceğine karar vermiştir.

5510 sayılı Kanun öncesinde emekli olanların maaşları da benzer şekilde hacizden korunmaktadır. Ancak, 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında olanlar için 6183 sayılı Kanun gereğince kısmi haciz uygulanabilir.

Vergi dairelerinin, kamu alacakları dolayısıyla emekli maaşlarına e-haciz uyguladığına dair şikayetler de sıkça gündeme gelmektedir. Bu durum, vergi dairesine müracaatla çözülebilirken, sonuç alınamadığı durumlarda vergi mahkemesine başvurulması gerekmektedir. Bu konuda net düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu açıktır.

Kaynak: Ekonomim, Bumin Doğrusöz