Teknolojik ilerlemeler ve yeşil dönüşüm, geleneksel mesleklerin kaybolmasını hızlandırıyor.

Otomasyon ve yapay zeka alanındaki yenilikler, beyaz ve mavi yaka işlerini etkilerken, iklim değişikliği ile mücadele kapsamında yeşil dönüşüm, fosil yakıt temelli istihdamı ciddi şekilde etkiliyor.

Dijitalleşme, el sanatları ve zanaat gibi meslekleri tehdit ederken, geleneksel çiftçilik ve çobanlık gibi işlerin yerini akıllı tarım sistemleri alıyor.

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan “2025 Mesleklerin Geleceği” raporu, teknolojik ilerlemeler, yeşil dönüşüm, yaşam maliyetleri ve demografik değişimlerin, özellikle 2025-2030 yıllarında küresel iş gücünü derinden etkileyeceğini gösteriyor.

Bu süre zarfında 170 milyon yeni işin ortaya çıkması beklenirken, yaklaşık 92 milyon işin ortadan kalkacağı öngörülüyor.

Küresel ölçekte mesleklerin yaklaşık yüzde 22’sinin ya değişeceği ya da tamamen ortadan kalkacağı tahmin ediliyor.

Dijitalleşme, yapay zeka, bilgi işleme, robotik ve otomasyon gibi alanlarda yaşanan gelişmeler, bazı mesleklerin hızlı bir şekilde büyümesine, bazılarının ise kaybolmasına neden oluyor.

Banka gişe görevlileri, müşteri temsilcileri, muhasebeciler ve veri giriş memurları gibi roller, yapay zeka destekli sistemlerle yer değiştirmeye başlarken, üretim hatlarında çalışan montaj işçileri ve depo çalışanları da robot teknolojileri nedeniyle işsiz kalma riski ile karşı karşıya geliyor.

WEF İş Ücretleri ve İstihdam Oluşturma Başkanı Till Leopold, dönüşüm sürecinde kaybolan ve hızla yükselen mesleklerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.

Leopold, finans teknolojisi mühendisleri, yazılımcılar, büyük veri ve siber güvenlik uzmanlarının hızla büyüyen meslek grupları arasında yer aldığını belirtti.

Yapay zeka alanındaki son gelişmelere dikkat çekerken, daha önceleri yok olma riski taşıyan mesleklerin, veri girişi ve montaj işlemleri gibi rutin görevler olduğunu vurgulayan Leopold, şimdi bu listeye grafik tasarımı gibi yaratıcı mesleklerin de dâhil olduğunu ifade etti.

Leopold, dönüşümden etkilenen meslekleri ‘modası geçmiş’ olarak nitelendirmek yerine, beceri ve görev tanımlarının hızla değiştiğini söylemenin daha doğru olacağını ifade etti.

Akıllı tarım teknolojileri, geleneksel çobanlık ve çiftçilik işlerini tehdit ederken, otomatik sulama, sensör tabanlı verim izleme ve dron kullanımı, tarımda insan gücüne olan ihtiyacı azaltmaya devam ediyor.

Dijitalleşmeyle birlikte el sanatları ve zanaatkarlık alanlarındaki mesleklerin öneminin de giderek azaldığı görülüyor.

3D yazıcılar, çevrim içi pazar yerleri ve seri üretim teknolojileri, ustalık gerektiren meslekleri zora sokuyor.

Geleneksel zanaat alanları, örneğin kitap tamirciliği, sarraflık, ayakkabıcılık ve terzilik, hem seri üretim ürünlerinin hem de e-ticaretin baskısıyla yok olmaya başlıyor.

Öte yandan, Leopold zanaatkarlık işlerinin insanlarla hala değerli olduğunu belirtti.

YEŞİL DÖNÜŞÜM PETROL VE KÖMÜR İŞİCİLİĞİNİ ETKİLİYOR

İklim değişikliğiyle mücadele çerçevesinde, yüksek karbon emisyonuna neden olan sektörler, kömür ve petrol işçilikleri büyük bir daralma sürecine girdi.

Örneğin, Avustralya ve Almanya gibi ülkeler, kömür madenlerini kapatma takvimleri üzerinde çalışırken, bu sektördeki binlerce işçi yeniden istihdam programlarına yönlendiriliyor.

Till Leopold, sürdürülebilirlik ve temiz enerjiye yönelik uygulamaların etkisiyle elektrikli araç uzmanlığı, yenilenebilir enerji ve çevre mühendisliği gibi mesleklere olan talebin artacağını ifade etti.

Gelecek yıllarda yükselecek birçok mesleğin ‘fütüristik’ olmayacağını belirten Leopold, yaşlanan nüfusun artışı nedeniyle hemşire, sosyal hizmet ve kişisel bakım uzmanlarına olan ihtiyacın da artacağına dikkat çekti.

Ayrıca, Leopold, ilk ve ortaokul öğretmenliği alanında pozisyonların genişleyeceğini ve tarım, inşaat işçiliği, teslimat şoförlüğü ve satış elemanlığı gibi mesleklerde önemli bir artış beklediklerini söyledi.

Gelişmiş ülkelerde iş gücünün yaşlandığını ancak gelişmekte olan ülkelerde genç ve eğitimli iş gücünün arttığını dile getiren Leopold, bu durumun önümüzdeki yıllarda küresel iş gücü piyasasını derinden etkileyeceğini vurguladı.

MESLEKLERDE HIZLI DÖNÜŞÜM

Teknolojik ve demografik yeniliklerin yanı sıra jeopolitik gerilimler, şirketlerin yüzde 34’ünü iş modellerini değiştirmeye zorlayarak, işverenlerin yüzde 50’si yaşam maliyetlerindeki artışın iş yapma biçimlerini değiştireceğini kaydediyor.

Ayrıca, yavaş büyümenin dünya genelinde 1,6 milyon kişinin işini kaybetmesine yol açması bekleniyor.

Leopold, 2030 yılına kadar, herhangi bir meslekte kullanılan temel becerilerin yaklaşık yüzde 40’ının değişeceğini belirterek, bugün hayal edilen bir işe hazırlanmak için iyi bir beş yıllık eğitim programına başlansa bile, mezun olunan zamanda ilk iki yılın geçerliliğini kaybetmiş olacağını ifade etti.

Geleceğin mesleklerini hazırlamak için gerekli becerilerin iki ana grupta birleşeceğini vurgulayan Leopold, teknoloji alanında okuryazarlık, yapay zeka ve yazılım gibi teknik becerilerin yanı sıra yaratıcılık, empati, işbirliği, problem çözme, esneklik ve dayanıklılık gibi kişisel becerilerin önemini artırdığına dikkat çekti.

Meslekler, sadece ekonomik bir değer taşımakla kalmayıp, aynı zamanda toplumların kültürel kimliklerinin bir parçasıdır. Dolayısıyla, yapay zekanın düşünsel süreçlerimizi etkileyip geleneksel mesleklerin yok olması, aslında bir yaşam tarzının ve kültürel mirasın kaybı olarak görülmektedir.

Leopold, “Üretken yapay zekanın ortaya çıkmasıyla birlikte, kolektif bilgi ve deneyimlerimizi ilişkilendirme biçimimizin değişeceğini düşünüyorum,” dedi.

Bu dönüşümün iş dünyasında şimdiden hissedildiğini belirten Leopold, geçmişte gelen genç çalışanların meslek öğrenmesi için yaptıkları birçok görevleri artık yapay zekanın üstlendiğini vurguladı.

Genç çalışanların profesyonel deneyimlerini nasıl geliştirecekleri ve deneyimli profesyonellerin sahip oldukları bilgi ve deneyimi gelecek nesillere nasıl aktaracakları sorusunun ilerleyen yıllarda önemli bir konu olacağına dikkat çekti.

Bununla birlikte, az sayıda mesleğin ortadan kalktığı ancak her zaman dönüşüm geçirdiği gerçeğini de vurgulayan Leopold, “Örneğin, tarımsal çiftçiliğin günümüzdeki uygulaması, 200 yıl önce bu işi yapan biri için tahayyül edilemezken, bu meslek halen toplumlar ve ekonomiler için hayati öneme sahiptir,” ifadesinde bulundu.