TCMB: Kartlı harcamalardaki artış gerçek talebi yansıtmıyor”

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son blog yazısında tüketicilerin nakit ödeme alışkanlıklarını geride bırakarak kartlı ödemelere yöneldiğini ve bunun sonucunda kartlı harcamalarda önemli bir artış olduğuna dikkat çekti.

Blog yazısı, TCMB’nin Yardımcı Ekonomistleri Ece Taşan Özel, Orhun Özel ve Araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından kaleme alındı ve “Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar” başlığını taşıyor.

Yazıda, kartlı harcamaların tüketim taleplerini izlemek için değerli bir gösterge olduğu vurgulanırken, son yıllarda bu harcamaların özel tüketim harcamalarından hızla ayrıştığı ifade ediliyor. Tüketicilerin nakit kullanımı yerine kartla ödeme yapmaya yönelmesinin bu değişimde önemli bir rol oynadığı belirtiliyor. Kartlı harcama verileri, talep koşullarını değerlendirilirken, kart kullanım oranındaki artışın etkisinin göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanıyor. Bu etki arındırıldığında, kartla yapılan harcamaların özel tüketimle daha uyumlu bir seyir izlediği gözlemleniyor.

Blog yazısında şöyle deniyor:

“Kartla yapılan harcamalar, yüksek frekanslı veriler sunması nedeniyle talep koşullarını izlemek amacıyla yaygın olarak kullanılıyor. Bu gösterge, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ile 2021 yılına kadar uyumlu bir seyir izlerken, son yıllarda ayrışma yaşanması dikkat çekici. Bu ayrışma, tüketicilerin ödeme tercihindeki değişimle de bağlantılı. Yazıda, kartlı harcama oranı serisi oluşturularak, harcamalardaki değişimlerin daha sağlıklı bir talep göstergesi elde edilmesi hedefleniyor.

Kartlı Harcamalarda Hızlı Artış

Kartlarla yapılan harcamalarda son dönemdeki hızlı artışın, talep dinamiklerinin yanı sıra nakit kullanımdan kartlı ödemeye geçişten kaynaklandığı ifade ediliyor. Güncel araştırmalar, kartla ödeme sıklığının önemli ölçüde arttığını ortaya koyuyor. Dijitalleşmenin yanı sıra enflasyonun artışı, bu değişimin temel nedenleri olarak gösteriliyor.

Ödeme alışkanlıklarındaki değişimlerin etkilerinin değerlendirilmesi gerektiği belirtiliyor. Kartla yapılan harcamaları bu değişimden arındırmak için kart kullanım oranı tahminleri oluşturulması gerektiği vurgulanıyor.

Tüketicilerin toplam harcama düzeyine dair verilere ihtiyaç duyulmakta. Akaryakıt sektörü, bu konuda önemli bir referans kaynağı sunuyor. Akaryakıt satış miktarı ve kartlı harcama verileri birleştirilerek sektöre özgü kart kullanım oranı hesaplaması yapılabilmekte. 2021 yılı sonrasında bu oranda kayda değer bir artış gözlemleniyor ve benzer bir eğilimin diğer sektörlerde de olduğu varsayılmakta.

Harcama Artışları Daha İlımlı

Kartla yapılan harcamaların daha sağlıklı bir talep göstergesi olabilmesi için hesaplanan kart kullanım oranlarından faydalanılmakta. Hesaplamalar sonucunda elde edilen düzeltilmiş seriler, harcama eğilimlerini daha net izlemeye olanak tanıyor. 2021 sonrası dönemde kart kullanım oranı yükselirken, yapılan harcamalardaki artışın daha ılımlı olduğu tespit ediliyor. Bu veriler, özel tüketimle uyumlu bir seyir sergiliyor.

Kartla yapılan harcamalar, talep dinamiklerini izlemek için önemli bir gösterge niteliği taşırken, son yıllarda bu harcamalarda artış, özel tüketimden farklı olarak gelişiyor. Tüketicilerin kartlı ödemeye yönelmesi, bu durumun arkasındaki başlıca neden olarak belirtiliyor ve kart harcama verileri değerlendirilirken bu etkilerin dikkate alınması gerektiği vurgulanıyor.

Özel tüketim harcamaları, referans dönemden 60 gün sonra açıklandığı için gecikmeli veri sunmakta. Akaryakıt sektörü, veri analizi için önemli bir temel sağlıyor. Kartla yapılan akaryakıt harcamalarının toplam satışlara oranlanmasıyla sektöre özgü kart kullanım oranları oluşturuluyor.

Özetle, kartlı harcamalar, talep dinamiklerini izlemek için önemli bir gösterge olmasının yanı sıra bu konuda yapılan değerlendirmelerin günlük değişimleri katmaktadır. Bu gelişmeler, kart kullanım oranlarındaki artışlarla birlikte dikkatle takip edilmelidir.

Kaynak: TCMB