Çevrecilik gerekçesiyle kağıt ve bez çanta zorunluluğu getiren marketlere ceza geliyor

Kamu Denetçiliği Kurumu, bazı zincir marketlerin plastik poşet satışını tamamen kaldırarak sadece daha maliyetli kağıt ve bez torbalar sunmalarının mevzuata aykırı olduğunu belirtti. Bu uygulamanın denetlenmesi ve gerekli yaptırımların uygulanması için tavsiye kararı aldı.

3 Ağustos 2025’te Kamu Denetçiliği Kurumu, bazı zincir marketlerde plastik poşetlerin satışının tamamen durdurulmasının, tüketiciler açısından ek maliyet oluşturduğunu ifade etti. Kurum, bu durumu denetim altında tutmak ve yaptırımlar uygulanması için çağrıda bulundu. “Zincir marketin bu uygulaması, tüketicinin seçim hakkını kısıtlayarak, çevre koruma mekanizmalarının asıl amacını sağlayamayacak şekilde ekonomik bir baskı oluşturuyor.” açıklamasında bulunuldu.

Plastik Poşetin Yerine Getirilen Yük

Kamu Denetçiliği Kurumu’na yapılan bir başvuruda, bir tüketici zincir marketten alışveriş yaparken kasiyerden plastik poşet talep ettiğini, ancak yalnızca bez ve kağıt çanta satışının mümkün olduğu yanıtını aldığını belirtti. Tüketici, bu uygulamanın, Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 8. maddesine aykırı olduğunu vurguladı. Başvuruda, söz konusu marketlerin denetlenmesi ve mevcut mevzuat çerçevesinde gereken işlemlerin başlatılması talep edildi.

Kamu Denetçiliği Kurumu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ilettiği tavsiye kararında, “Zincir marketlerde hiçbir yasal yükümlülüğe uygun olmadan plastik poşet satışının yapılmaması, idari denetim altına alınarak gerekli yaptırımların uygulanması” yönünde öneride bulundu.

Mevzuatın İhlali

Kurumun kararında, Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’da marketlerin plastik poşet satışını tamamen durdurup yalnızca kağıt, file ve bez çanta gibi daha pahalı alternatifler sunmalarının yasak olduğuna dikkat çekildi. Mevzuatın 8. maddesinde, çevre dostu taşıma ekipmanlarının plastik poşetlerin yerine değil, yanında ve seçenek olarak sunulması gerektiği ifade edildi. “Plastik poşetlerin tekrar temin edilmesi ve bununla birlikte alternatif taşıma ekipmanlarının sunulmaya devam edilmesi gerekmektedir.” açıklaması yapıldı.

Çevreci Gerekçeler ve Ekonomik Yükümlülük

Kamu Denetçiliği Kurumu, zincir marketlerin çevre koruma amacıyla plastik poşet satışını tamamen durdurmasının, hem plastik poşet bulundurma yükümlülüğünü ihlal ettiğini hem de tüketici hakları ile ekonomik yükümlülükler arasında önemli bir dengesizlik oluşturduğunu belirtti.

Kararda şu ifadeye yer verildi: “Zincir marketin bu uygulaması, tüketicinin seçim hakkını kısıtladığı gibi, çevre koruma mekanizmalarının temel amacını gerçekleştirememektedir. Özellikle, plastik poşetlerin belirli bir ücretle sunulmasını öngören yasal düzenlemeler, tüketicileri bilinçlendirmeyi ve tercihlerini çevre dostu yönde şekillendirmeyi hedeflerken, yalnızca kağıt torba sunularak tüketicilere seçenek bırakılmaması, mevzuatın özüne aykırıdır.”