Gayrimenkul Devinin Çöküşü,”300 milyar Dolar Borç Miras Bıraktı”

Çin’in en büyük gayrimenkul devlerinden Evergrande, 1996’da küçük bir inşaat şirketi olarak başladığı yolculuğunu dev gökdelenlerle taçlandırdı. Ancak 300 milyar dolarlık borç, kötü nakit yönetimi ve sert regülasyonlar dev imparatorluğu çökertti. 25 Ağustos 2025’te Hong Kong Borsası’ndan tamamen siliniyor.

Bir zamanlar Çin’in büyüme mucizesinin gurur tablosu olan Evergrande Group, artık ders kitaplarında “nasıl çökülür” başlığı altında yer alacak. Xu Jiayin tarafından 1996 yılında kurulan şirket, ilk yıllarında konut projeleriyle mütevazı bir büyüme yakaladı. 2000’lerin başında şehirleşme patlamasını fırsata çevirerek ülke genelinde hızla yayıldı.

Evergrande, 2009’da Hong Kong Borsası’na açıldığında yatırımcıların gözdesiydi. 280’den fazla şehirde konutlar, AVM’ler, turistik tesisler ve dev karma yaşam projeleri geliştirdi. Çin’in futbol devi Guangzhou Evergrande’yi satın aldı, elektrikli otomobil sektörüne girdi, sağlık ve finans alanında yatırımlar yaptı. Kısacası, gayrimenkulden çok daha fazlasına sahip bir dev haline geldi.

Bu hızlı büyüme, agresif borçlanma stratejisiyle finanse edildi. Banka kredileri, tahviller ve ön satışlardan gelen milyarlar, yeni projelere aktı. 2020’ye gelindiğinde borç yükü 300 milyar dolar seviyesine ulaşmıştı. Aynı yıl Çin hükümeti, emlak sektörünü disipline etmek için “Üç Kırmızı Çizgi” adını verdiği borç sınırlamalarını getirdi. Evergrande bu kriterlere uymakta başarısız oldu.

2021 Eylül ayında şirket faiz ödemelerini yapamayarak temerrüde düştü. Onlarca şehirde inşaatlar durdu, yüz binlerce ev sahibi adayının hayalleri yarım kaldı. Küçük yatırımcılar ve tedarikçiler ödeme alamadı. Evergrande, varlık satışlarıyla ayakta kalmaya çalışsa da sonuç değişmedi. 2023 sonunda Hong Kong mahkemesi tasfiye kararı verdi.

29 Ocak 2024’te Hong Kong Borsası, Evergrande hisselerinin işlemlerini durdurdu. Kural gereği, şirketin 18 ay içinde tekrar işlem görmesi gerekiyordu. Ancak borç yükü ve tasfiye süreci buna izin vermedi. 19 ayın sonunda, 25 Ağustos 2025’te Evergrande resmen borsadan çıkarılacak. 22 Ağustos 2025 ise hisselerin son işlem günü olacak.

Evergrande’nin çöküşü, Çin’in gayrimenkul sektöründe borca dayalı büyüme modelinin kırılganlığını gözler önüne serdi. Ekonomi uzmanı Liu Zhang, “Evergrande yalnızca kendi hatalarının değil, tüm sektörün sistemsel sorunlarının da kurbanı oldu” değerlendirmesinde bulunuyor.

Dev imparatorluk, yükseldiği hızla yerle bir oldu. Geride birçok uzun bina, yarım kalmış şantiyeler ve devasa bir borç mirası bıraktı.