Konut Alım Rehberi’ne göre, satın alınacak konutun fiyatı, benzer niteliklere sahip diğer konutların fiyatlarıyla karşılaştırılmalıdır. Bu karşılaştırma için emlak ilan siteleri, bölgedeki emlak danışmanlarının görüşleri veya Sermaye Piyasası Kurulu tarafından lisanslı kuruluşların değerleme raporları kullanılabilir.
Ödenecek tutar, yalnızca ev için talep edilen fiyatla sınırlı kalmamakta, alıcı ve satıcının ayrı ayrı yüzde 2 (toplamda yüzde 4) tapu harcı, tapu döner sermaye harcı, emlak vergisi ve DASK ödemesi gibi masraflar da bulunmaktadır.
Tapu senedinde belirtilen “yüz ölçümü”, taşınmazın bulunduğu arsanın alanını ifade ederken, kat mülkiyetli veya kat irtifaklı taşınmazlarda arsa payı bu alana göre hesaplanmaktadır. Olabilecek kentsel dönüşüm, kamulaştırma gibi durumlarda bu alan dikkate alınarak pay dağıtımı yapılır.
Kat irtifakı veya kat mülkiyeti oluşturulan taşınmazlarda arsa payı, her bir bağımsız bölümün ortak mülkiyet payını belirtir ve benzer bağımsız bölümlerin payları ile uyumlu olmalıdır.
Alınacak konutun niteliği, tapu senedinde “konut” veya “mesken” olarak tescil edilmelidir. “Depo”, “dükkan”, “ofis” gibi sınıflandırılan taşınmazların konut olarak kullanılması, hukuksal statüde konut olarak kabul edilmediği anlamına gelmez.
Taşınmazın tapuda kaydedildiği tarih ve nedenler, yeni tip tapulardaki karekod tarandığında harita üzerindeki konumu gösterir ve taşınmazın kaydedilme tarihi gibi bilgilere ulaşma imkanı sunar.
Kat mülkiyeti veya kat irtifakı durumuna mutlaka dikkat edilmelidir. Kat irtifakı, tamamlanmamış yapılar için hak sahiplerinin paylarını belirtirken, bina tamamlandığında kat mülkiyeti tesis edilir. Bu nedenle kat mülkiyeti veya kat irtifakı olmasına dikkat edilmelidir.
Konut üzerinde sınırlı hakların mevcut olup olmadığı kontrol edilmelidir. Şerh uygulamaları, konutla ilgili hakların güvence altına alınmasını sağlar. “Kamu haczi şerhi”, “satışa arz şerhi” gibi durumların incelenmesi, tapu işlemlerinin sağlıklı yürütülmesi açısından son derece önemlidir.
İrtifak bilgileri bölümünde; taşınmaz üzerinde başka bir taşınmaz veya kişi lehine tanınan haklar (örneğin, geçit hakkı) kontrol edilmelidir.
Şerhlerin incelenmesi, tapu senedi ile tapu kayıt belgesinin karşılaştırılması gerekmektedir. Taşınmaz üzerinde ipotek olup olmadığına dikkat edilmeli, ipotek bulunuyorsa bu durumlar net bir biçimde belgelerde belirtilmelidir.
Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgeleri, alınacak konutun yasal olup olmadığını belirlemek için önemlidir. Ayrıca, imar planında değişiklik olasılığı imar durum belgesi ile araştırılmalıdır.
Yapıyla ilgili alınmış yıkım kararları ve hukuki süreçler de sorgulanmalı, net ve brüt alan ile eklenti alanları dikkatle incelenmelidir.
Taşıyıcı sistemlerin görünümle incelenmesi, ileride doğabilecek sorunları önlemek açısından önemlidir. Konutun iç yapısı, tesisatları, ortak alanları ve geçim giderleri hakkında detaylı bilgi almak kritik bir adımdır.
Alınacak arazinin fiyatının, benzer özellikteki diğer arsaların fiyatlarıyla karşılaştırılması gerektiği, ilan siteleri veya bölgedeki emlak danışmanlarından yararlanılması önerilmektedir.
Alıcı ve satıcı arsa bedelinin yüzde 2’si kadar tapu harcı ödemekle yükümlüdür. Tapu döner sermaye harcı ve emlak vergisi de bu ödemeler arasında yer alır.
Tapuda arsanın yüz ölçümüne, hangi tarihte ve nedenle tescil edildiğine, şerh ve beyan bölümüne dikkat edilmesi gerekmektedir.
Şerh, beyan ve irtifak bilgileri incelenmeli; ayrıca taşınmaz maliklerinin herhangi bir hukuki kısıtlamaya tabi olup olmadıkları araştırılmalıdır.
Arsa/arazinin hisseli malik durumu olup olmadığına dikkat edilmeli, ilgili durumun ortakların muvafakat gerektirebileceği unutulmamalıdır.
Tapu senetleri ile tapu kayıt belgeleri karşılaştırılmalı, belgelere göre farklılık olması durumunda sorgulama yapılması önemlidir.
Alınacak gayrimenkul arsa ise, güncel imar durumu ve bölgenin inşaat potansiyelini belirlemek adına ilgili belediyeden bilgi alınmalıdır.
Arsanın imarlı onay durumu, cephe ve derinlik şartları, çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) süreci ve potansiyel alanlar hakkında bilgi edinilmesi önem taşımaktadır.
Alınacak arazi için çevre düzeni planında öngörülen gelecekteki kullanım durumları (konut, sanayi, tarım gibi) öğrenilmelidir.
Zemin yapısı, ulaşım imkanları ve doğal afete karşı önlemler hakkında bilgi edinilmesi önemlidir.
İş yeri alımında benzer iş yerlerinin fiyatlarıyla karşılaştırma yapılmalı; tapu harcı, döner sermaye harcı, emlak vergisi ve DASK gibi ödemeler göz önüne alınmalıdır.
İş yerinin tapu senedinde “iş yeri” veya “dükkan” olarak tescillediğinden emin olunmalıdır. Tapu tarihlerinin kontrolü de gereklidir.
Şerh, beyan ve irtifak bilgilerine dikkat edilmeli, ipotek durumları sorgulanmalıdır.
Taşınmaz maliklerinin hukuki kısıtlamaları ile ilgili evraklar ve herhangi bir yasal süreç olup olmadığı hakkında bilgi alınmalıdır.
Yapının ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve imar durumu incelenmeli; belgelerdeki farklılıklar için gerekli sorgulamalar yapılmalıdır.
İş yerinin iç yapısı, tesisatlar ve ortak giderler hakkında detaylı bilgi edinilmeli, binanın güvenlik durumu ve hasar kayıtları gözden geçirilmelidir.